Događaji koji su obilježili 2019. godinu

            *NAPOMENA: Pošto duži niz godina nisam bio aktivan na ovom mom blogu, želim da prvo nastavim tradiciju sa tekstovima koji hronološki opisuju šta se sve dogodilo u jednoj cijeloj godini, prije nego što nastavim sa pisanjem i objavljivanjem mojih tekstova!

            Tekst koji slijedi preuzet je sa spagosmail.blogspot.com bloga!

Ensvid Hadžajlić - MosHer

 

 

            3. januara: Više od 50 godina poslije prvog slijetanja na mesec, kineska svemirska agencija “CNSA” izvršila je prvo slijetanje na drugu stranu Mjeseca, okrenutu od zemlje. Lander “Chang'e 4” i mali rover poslali su prve slike na Zemlju odmah poslije slijetanja.

            Tokom marta: Pokret “Petkom za budućnost”, „Friday for Future“, organizuje štrajkove širom svijeta protiv klimatskih promjena. Stotine hiljada ljudi demonstriraju u preko 100 zemalja. Masovne demonstracije su se nastavile održavati tokom čitave godine.

            15. marta: Jedan 28-godišnji australijski desničarski ekstremista ustrijelio je 51 osobu u terorističkom napadu na dvije džamije u novozelandskom gradu Christchurchu. Vlada Novog Zelanda i premijerka Jacinda Ardern poslije toga su pooštrili zakone o oružju.

            Krajem marta: Američki specijalni istražitelj Robert Mueller predao je svoj konačni izvještaj o ruskoj aferi, ministru pravde SAD. Predsjednik Donald Trump oslobođen je optužbi za tajne dogovore sa Rusijom, tokom izbora. Ostaje otvoreno, hoće li Trump zapravo spriječavati pravosuđe.

            15. aprila: Uveče izbio jak požar u katedrali “Notre-Dame” u srcu Pariza. Za kratko vrijeme zapaljena je krovna konstrukcija ovog istorijskog objekta. Oko 600 vatrogasaca satima je pokušavalo ugasiti vatru, ali najviša struktura “Notre-Dame”, “prelazni toranj”, postao je žrtva plamena. Troškovi obnove katedrale procjenjuju se na oko 600 miliona eura.

            21. aprila: U uskrsnoj nedelji, u seriji bombaških napada u Šri Lanki, poginulo je 253 ljudi. Još 485 ljudi je bilo povrijeđeno. Ukupno se desilo osam detonacija, uključujući i one u crkvama i hotelima. Vlasti su za napade okrivile radikalne islamističke grupe. U međuvremenu se takozvana Islamska država oglasila sa preuzimanjem odgovornosti za izvršenje tih napada.

            17. maja: Njemačke novine Süddeutsche Zeitung i Spiegel Online objavljuju odlomke iz sada čuvenog “Strache-Video”. Snimke iz 2017. godine prikazuju austrijskog vicekancelara Hans-Christiana Strachea (FPÖ) na mediteranskom ostrvu Ibica u razgovoru sa “zloslutnim Rusom”. Govorili su o potencijalnim velikim donacijama FPÖ-u i mogućem učešću u „Kronen Zeitungu“ od kojeg su se nadali pozitivnim izvještajima. Kao rezultat afere korupcije i zaobilaženja zakona o finansiranju stranaka, Hans-Christian Strache podnio je ostavku sa svih političkih položaja. Objavljivanje podataka je rezultiralo ostavkom vlade i novim izborima u Austriji. Čitav incident ušao je u istoriju kao “afera na Ibizi”.

            18. maja: YouTuber Rezo objavljuje video u kojem je bio posebno oštar sa političkim pozicijama stranaka CDU i SPD Njemačke. Videozapis pod nazivom “Uništavanje CDU-a” do danas je kliknut milionima puta, a poslije toga izazvao je raspravu u cijeloj zemlji. Budući da je doprinos YouTubera objavljen neposredno prije evropskih izbora, istraživači pretpostavljaju da je video imao veliki uticaj na glasačko ponašanje, posebno glasača koji prvi put glasaju.

            24. maja: Britanska premijerka Theresa May najavila je svoju ostavku. Tako je povukla liniju rascjepa, nakon što je njen “Brexit Deal” ponovo propao u parlamentu. Loši rezultati partije Therese May na proteklim evropskim izborima i sve veći pritisak stanovništva, kao i iz vlastitih redova na kraju su ostavili vrlo malu, ili skoro nikakvu, alternativu.

            2. juna: Predsjednik vlade pokrajine Hessen u Njemačkoj, Walter Lübcke (CDU), upucan je ispred njegove kuće. Desničarski ekstremista Stephan Ernst smatra se osumnjičenim. Ernst je nekoliko dana poslije hapšenja prvo dao priznanje, koje je kasnije opozvao. Slučaj ubistva Lübcke izazvao je javnu raspravu u Njemačkoj o desničarskim ekstremistima i organizacijama.

            16. jula: Nakon što se šefovi država i vlada EU-a nisu mogli dogovoriti o jednom od kandidata za mjesto šefa komisije EU, Ursula von der Leyen (u to vrijeme ministrica odbrane Njemačke) izabrana je za Junkerovu nasljednicu. Njen izbor je 16. jula potvrdio Parlament EU, čime je postala prvi njemački komesar u istoriji Evropske unije. Zvanično je na funkciji od 1. decembra 2019. godine.

            19. jula: Investicioni bankar Jeffrey Epstein uhapšen je zbog navodne trgovine djecom na Floridi i u New Yorku. Epstein, koji se redovno kretao u ekskluzivnim krugovima, konačno je osuđen na 18 mjeseci zatvora. Onda je 23. jula Epstein nađen u besvjesnom stanju u njegovoj ćeliji sa povredama vrata. Nije bilo u potpunosti razjašnjeno da je li to bio pokušaj samoubistva. A onda su 10. avgusta, Epsteina pronašli mrtvog u ćeliji. Njegova smrt i okolnosti doveli su do pravosudnog skandala u Sjedinjenim Državama.

            29. jula: Naizgled mentalno bolesni muškarac iz Eritreje gurnuo je osmogodišnjeg Lea i njegovu majku na željeznički kolosjek ispred dolazećeg brzog voza ICE-a na središnjoj stanici u Frankfurtu. Majka je još mogla spasiti sebe, ali je za bilo kakvu pomoć za dijete bilo prekasno. Slučaj je izazvao užas širom zemlje. Prikupljeno je više od 110.000 eura donacija. Suđenje počinitelju će početi 2020. godine.

            Tokom avgusta: Opozicioni aktivisti iz Hong Konga pokreću generalni štrajk u znak protesta protiv uticaja Kine. Tokom gotovo svakodnevnih demonstracija, sukobi su postajali sve žešći.

            Tokom ljeta: U amazonskoj prašumi izbili su veliki šumski požari. Posebno u Brazilu, ali i Kolumbiji, Boliviji i drugim zemljama Južne Amerike, ukupno je izgorilo 471.000 hektara šume, za samo pet dana. Bit će potrebno mnogo decenija da se uništena područja oporave.

            Septembar: Nakon što je anonimni pošiljaoc uputio ozbiljne pritužbe protiv američkog predsjednika Donalda Trumpa, započinje “Impeachment” istraga (za opoziv). Trump je bio optužen da je zloupotrebio svoj položaj kako bi pribavio inkriminirajuće informacije protiv svojih političkih protivnika. U međuvremenu, američki Kongres je pokrenuo službeni postupak opoziva. Donald Trump tek je treći predsjednik protiv kojeg je poveden ovakav postupak.

            14. septembra: Napadi bespilotnih letilica na dvije rafinerije nafte Saudijske Arabije paralizovale su polovinu proizvodnje u toj zemlji. Jemenski pobunjenici Houthi su se oglasili da su odgovorni za te napade. Saudijska Arabija i SAD optužuju Iran. Međutim, Teheran takve tvrdnje odbacuje.

            9. oktobra: Poslije povlačenja američkih trupa iz kurdske regije na sjeveru Sirije, počela je takozvana „Operacija Izvor mira“ turska ofanziva protiv kurdske milicije YPG. Sve dok primirje nije provedeno od strane SAD-a 17. oktobra, nekoliko stotina Kurda je ubijeno, a oko 300.000 ljudi se nalazi u bijegu.

            9. oktobra: Na Yom Kippur (najveći jevrejski praznik) desni ekstremista Stephan Balliet pokušao je silom, uz pomoć oružja, ući u sinagogu u Halleu, kako bi ubio okupljene posjetioce. Nakon što mu plan nije uspio, ubio je jednog slučajnog prolaznika i jednog gosta u obližnjem doner restoranu. Tokom bijega ozlijedio je još dvije žrtve, prije nego što ga je policija uhapsila.

            26. oktobra: Američki predsjednik Donald Trump i njegov štab proveli su tajnu operaciju američkih specijalnih snaga. Američki elitni vojnici sukobili se sa vođom takozvane Islamske države Abu Bakr al-Bagdadi u Siriji. Poslije nekoliko vatrenih okršaja i neuspjelog pokušaja bijega, al-Bagdadi sam sebi oduzima život sa jednim eksplozivnom prslukom.

            13. decembra: Boris Johnson je imao razloga za radovanje. Na novim izborima u Velikoj Britaniji, koji su u potpunosti stajali u znaku Brexita, Johnsonova “Konzervativna stranka” je osigurala apsolutnu većinu. Rezultat izbora jasan je mandat za Johnsonove planove o Brexitu i trebao bi mu pružiti malo više manevarskog prostora u domaćoj politici.

 

            Klimatske promjene u 2019. godini

            Klimatske promjene su bile očito primjetnije širom svijeta, tokom 2019. godine. U serijalu “Das ‘Klimajahr’ 2019”, Klimatska godina 2019. u Njemačkoj, istražena je tema klime sa tri aspekta: politički, društveni i okolinski.

            Njemački rekord temperature je pao na neočekivanom mjestu: Emsland je prije svega bio poznat po vodotocima i zelenim livadama, ali se tamo prošlog ljeta termometar popeo neviđeno visoko: 42,6 stepena Celzijusa, što je izmjereno 25. jula 2019. godine u mjestu Lingenu, u pokrajini Donja Saksonija, toliko visoko, kao nikad do sada, u cijeloj Nemačkoj.

            Novi rekord premašuje prethodni za više od dva stepena Celzijusa. “To će biti upisano u knjige meteorološke istorije”, rekao je portparol njemačke meteorološke službe krajem jula.

            Teško da postoji tema koja je ljude više obuzimala tokom 2019. godine, kao što je to bila klima. Jedan od razloga za to je i toplotni talas: Ljeto 2019. godine je treće najtoplije, otkad se vode podaci o vremenu, započeti 1881. godine, i time dali još jedan znak da se planeta zagrijava. Jedina još toplija ljeta zabilježena su 2003. i 2018. godine.

 

            Ljeto sa tamnim stranama

            Nijemci su se nadali stabilnom vremenu, vanjskim bazenima i roštilju u 2019. godini, voćari i vinogradari se željeli dobru berbu. Međutim, prinos žitarica je bio 3,3 posto ispod prosjeka iz 2013. i 2018. godine, a sveukupno pomanjkanje vode predstavlja problem u poljoprivrednom sektoru.

            “Kiše u mnogim regijama Njemačke nisu bile dovoljne za dopunu nedostajuće vode u tlu”, stoji u izvještaju o usjevima iz Saveznog ministarstva poljoprivrede.

            Toplota je bila primjetna svuda u zemlji, i to već u junu: U Istočnoj Vestfaliji opštine su tražile od svojih građana da se suzdrže od polijevanja travnjaka, zbog nedostatka vode. U Saksoniji-Anhaltu na nekoliko dionica autoputeva brzine su bile ograničavane, zbog opasnosti od urušavanja površine puta. U Brandenburgu je zapaljeno 100 hektara šume.

            Nekoliko velikih rijeka presušilo je do te mjere da je bio otežan, ili čak zaustavljen, saobraćaj brodova. Primjer, Elba je krajem jula dostigla svoj istorijski minimum od 45 centimetara, u blizini grada Magdeburga.

            Uz to, ljeto 2018. godine bilo je neobično vruće. Prema podacima reosiguravajuće kompanije Munich RE, tadašnji toplotni talas u Njemačkoj je odnio 1.246 života. U decembru je organizacija Germanwatch takođe digla uzbunu: njen indeks klimatskog rizika usporedio je, koliko ozbiljno na države utiču ekstremni vremenski uslovi, poput vrućine, suše i poplava. Njemačka je na toj ljestvici iz 2018. godine bila na trećem mjestu, odmah iza Japana i Filipina.

 

            Vatra uništava prašumu, koja je skladište CO2

            Doslovno je sve gorilo u avgustu, u Amazonskoj regiji, kada je zapaljeno 471 hiljada hektara prašume. Šumski požari nisu rijetkost. Međutim, u 2019. godini njihov broj se u Brazilu povećao za više od 80 posto u odnosu na prethodnu godinu. Mnogi požari nastaju zbog ilegalne sječe i paljenja. Požari u ovoj regiji su dvostruko opasni:

Oni oslobađaju velike količine ugljičnog dioksida u atmosferu u vrlo kratkom periodu. Uništavanjem prašume, dugoročno nestaju važna skladišta CO2, što bi moglo dovesti do daljnjih klimatskih promjena.

            U decembru je takođe bilo dosta priča o “mega požaru” na istoku Australije: u blizini Sydneya. Pojedinačni požari prelazili su u nekontrolisani požar. Vlasti su zabilježile oko 140 požara u državama Novi Južni Wales i Queensland.

            Australijski ekolog Stefan Arndt događaje vidi kao jasnu posljedicu klimatskih promjena. Od 1960-ih, naučnici su saželi broj šumskih požara u zemlji u jedan indeks. Čak 50, od 70 dana s najvišim temperaturama izmjerenih u čitavom tom periodu, dogodilo se nakon 2000. godine, rekao je Arndt.

 

            Ciklone u Africi, poplave u Veneciji

            U ostalim dijelovima svijeta, ljudima je bilo i previše vode: U martu je ciklon Idai uništio oko 90 posto lučkog grada Beira u Mozambiku, u Africi. Samo šest sedmica kasnije, još jedna tropska oluja, Kenneth, protutnjala se širom regije. UN organizacija za pomoć djeci UNICEF procjenjuje da gotovo 1,4 miliona ljudi na jugoistoku Afrike zavisi o humanitarnoj pomoći, kao rezultat olujne štete i poplava.

            U Veneciji je zimska poplava “Acqua alta” postala gotovo godišnja tradicija. I ovdje su zabilježena povećanja u 2019. godini: U gradu laguni, voda je krajem novembra bila veća nego ikad u prethodnih 50 godina.

            U septembru je IPCC Ujedinjenih naroda obnovio svoja upozorenja: Ako emisije plinova štetnih za klimu ostanu, nivo mora bi se mogao povećati za 60 do 110 centimetara do kraja ovog vijeka. Ako se ovaj scenarij dogodi, to bi pogodilo 680 miliona ljudi, koji žive u obalskim regijama širom svijeta.

            Glavni grad Indonezije, Džakarta, sa oko 30 miliona ljudi koji žive u široj regiji, već doživljava takva predviđanja. Grad doslovno tone u more godinama, dijelom i zato što neki stanovnici ispumpavaju podzemne vode. U avgustu je indonezijska vlada najavila da će krenuti sa preseljenjem u narednim godinama: želi da se glavni grad preseli na ostrvo Borneo - područje koje je sada još uvijek prekriveno tropskim šumama.

 

            Sportski događaji u 2019. godini

            Smjena godina je vrijeme dobrih namjera. Bilo je dosta prilika da se još više bavimo sportom, ali i da ga gledamo. Jedno ili drugo, na prvi pogled, bilo je pomalo teško u godini koja je upravo izmakla, jer Olimpijske igre, Svjetsko, ili Evropsko prvenstvo u fudbalu nisu na programu u neparnim godinama. Ipak, sportski termini u 2019. godini bili su prepuni sjajnih i uzbudljivih sportskih događaja.

            Slijedi samo kratki pregled onoga šta se dešavalo tokom 2019. godine u sportskom svijetu i podsjećanje na događaje koje smo gledali, ili propustili:

            Januar 10. - 27. rukomet: Svjetsko prvenstvo u Njemačkoj i Danskoj. Pobjednik je bila reprezentacija Danske, koje je u finalu razbila Norvešku sa 31:22.

            Januar 14. tenis: početak teniske godine na Australian openu u Melbourneu. U muškoj konkurenciji pobjedio je Novak Đoković, Srbija, a u ženskoj, Simone Halep iz Rumunije.

            Februar 3. Super Bowl NFL u Atlanti: pobjednici su bili New England Patriotsi, koji su pobijedili LA Ramse sa 13:3.

            Februar 5. - 17. Svjetsko prvenstvo u Alpskom skijanju, Areu, u Švedskoj.

            Februar 19. - 3. marta Svjetsko prvenstvo u Nordijskim disciplinama u skijanju, Seefeld, Austrija.

            Mart 7.- 17. Svjetsko prvenstvo u biatlonu Ostersund, Švedska.

            April 21. - 28. Svjetsko prvenstvo u stonom tenisu, Budimpešta: Dominirali su kineski sportisti. Pobjednik kod muškaraca je bio Ma Long, a kod žena Liu Shiwen.

            Maj 10. - 26. Svjetsko prvenstvo u hokeju na ledu, Bratislava, Slovačka: svjetski prvak Finska, drugo mjesto Kanada.

            Maj 11. - 2. juna Giro d Italia, biciklizam: Poslije 21 etape i 3.518 kilometara pobjednik je bio Richard Carapaz iz Ekvadora, član Movistar tima.

            Maj 23. - 5. juna Svjetsko prvenstvo u fudbalu U20, Poljska: svjetski prvak je po prvi put postala Ukrajina, koja je u finalu pobijedila Južnu Koreju sa 3:1.

            Maj 26. - 9. juna tenis, French open, Paris: pobjednik u muškoj konkurenciji je bio Rafael Nadal, Španija, a u ženskoj Ashleigh Barty, SAD.

            Juni 1. fudbal: Velež se nakon tri godine ponovo vraća u Premijer ligu BiH. U zadnjem kolu Prve lige Federacije, Rođeni su pred domaćom publikom savladali Igman rezultatom 4:2, uz hettrik Nusmira Fajića, koji je bio najbolji strijelac Prve lige.

            Juni 1. fudbal: finale Champions League, Madrid. FC Liverpool je u finalu pobijedio Tottenham Hotspur sa 2:0, u jednom engleskom finalu.

            Juni 2. boks: meč za svjetskog prvaka u teškoj kategoriji. Senzacija u Madison Squer Gardenu u New Yorku. Andy Ruiz Jr. je u 7. rundi nokautirao svjetskog prvaka Anthony Joshuu, i oduzeo mu sve titule. Meč koji je šokirao ljubitelje boksa.

            Juni 7- 7. jula fudbal: Svjetsko prvenstvo za žene, Francuska. Svjetske prvakinje su postale fudbalerke SAD koje su u finalu savladale Holanđanke sa 2:0.

            Juni 14. - 7. jula fudbal: Copa America 2019, Brazil. Pobjednik južnoameričkog prvenstva u fudbalu je Brazil, koji je u finalu savladao Peru sa 3:1.

            Juni 16. - 13. jula fudbal: Africa Cup 2019, Kamerun. Pobjednik afričkog prvenstva u fudbalu je Alžir, koji je u finalu savladao Senegal sa 1:0.

            Juni 16. - 30. juni fudbal: Evropsko prvenstvo U21, Italija, San Marino. Pobjednik je bila Španija, koje je u finalu pobjedila Njemačku sa 2:1.

            Juli 1. - 14. juli tenis: Wimbledon 2019, Vimbledon. Pobjednik u muškoj kategoriji je bio Novak Đoković, Srbija, a u ženskoj kategoriji Angelique Kerber, Njemačka.

            Juli 6. - 28. jula biciklizam: Tour de France, Francuska. Pobjednik je bio Egan Bernal iz Kolumbije.

            Juli 12. - 28. juli plivanje: Svjetsko prvenstvo Južna Koreja. Amina Kajtaz u Južnoj Koreji je na 100 metara delfin isplivala 12. vrijeme u Evropi, a polufinale joj je izmaklo za 49 stotinki.

            Avgust 26. - 8. septembra tenis: US open, New York, Pobjednik u muškoj kategoriji bio je Španac Rafael Nadal, a  ženskoj Rumunka Bianca Andreascu.

            Avgust 31. - 15. septembar košarka: Svjetsko prvenstvo, Kina. Svjestski prvak je Španija, pobjedom nad Argentinom u finalu, sa 95:75.

            Septembar 7. - 21. boks: Svjetsko prvenstvo, Soči. Uz ovo svjetsko prvenstvo, samo podsjećanje na neka prošla vremena kada su naši bokseri osvajali titule svjetskih i olimpijskih prvaka u boksu.

            Septembar 20. - 2. novembar ragbi: Svjetsko prvenstvo, Japan. Poslije skoro mjesec i po dana, svjetski prvak je postala Južna Afrika, koja je u finalu savladala Englesku sa 32:22.

            Septembar 27. - 6. oktobar laka atletika: Svjetsko prvenstvo, Doha. Ostaće upamćeno po srebrenoj medalji koju je Bosni i Hercegovini donio naš najbolji atletičar Amel Tuka.

            Oktobar 12. triatlon: Ironman Hawaii. U najnapornijem takmičenju na svijetu, sa 3,86 km plivanja, 180,2 km vožnje biciklom i 42,2 km maratona, duplu pobjedu su odnijeli Nijemci: Jan Frodeno u muškoj i Anne Haug u ženskoj konkurenciji.

            Novembar 18-.24. tenis: Davis Cup finale 2019, Madrid. Pobjednik je bila reprezentacija Španije koja je u finalu savladala Kanadu sa 2:0.

            Novembar 30. - 15. decembar rukomet: Svjetsko prvenstvo za žene, Japan. Svjetske prvakinje postale su riukometašice Holandije pobjedom nad Španijom 30:29.

            Decembar 8. boks: u revanš meču Anthony Joshua je na poene pobijedio Andy Ruiza i vratio izgubljene titile, nakon poraza nokautom, u junu mjesecu ove godine.

            Decembar 11. - 21. fudbal: FIFA klupsko svjetsko prvenstvo, Ujedinjeni Arapski Emirati. Na prvenstvu su se sastali prvaci najjačih kontinentalnih takmičenja, uz prvaka zemlje domaćina. U finalu je Liverpool FC pobijedio Flamenga rezultatom 1:0.

            Decembar 29. - 6. januara 2020. godine skijaški skokovi: Novogodišnja turneja, skijaški skokovi, Njemačka, Austrija. Kao i svake godine preko novogodišnjih praznika, i ove godine će se na četiri skakaonice u Njemačkoj i Austriji naći elita skijaških skokova. Titulu brani lanjski pobjednik sa sve četiri skakaonice, japanac Ryoyu Kobayashi.

 

(web)

Smail Špago

(NovaSloboda)