*NAPOMENA: Tekst koji slijedi je preuzet sa Blic.rs
Ensvid Hadžajlić - MosHer
Jedini
naučnik 20. vijeka po kome je nazvana neka fizička jedinica je Nikola
Tesla. Ipak, Tesla nikada nije dobio Nobelovu nagradu. Zašto?
Po
Tesli je nazvan i jedan krater na Mjesecu, ali nikada nije dobio
Nobelovu nagradu iako se njegovim mogu smatrati otkrića elektrona,
rendgenskih zraka, radio-veze, radara, lasera… Teslini radovi bili su
prethodnica mnogih velikih otkrića u fizici za koja su drugi kasnije
dobili Nobelovu nagradu.
Rat struja
Za
argument da je naizmjenična struja praktičnija, bezbjednija i
isplatnija, Tesla će pridobiti Džordža Vestinghausa i 1888. godine
potpisati ugovor o proizvodnji generatora i motora naizmjenične struje
na veliko. Edison, pobornik jednosmjerne struje, neće birati sredstva da
omalovaži uspjeh novog otkrića. Rat struja završen je 1893. godine kada
je u Čikagu priređena sveelektrična svjetska izložba na kojoj je
pobjedila Vestinghausova kompanija.
-
Tek 1937. godine Tesla je bio predložen za Nobelovu nagradu, ali je
dobio samo jedan glas od mogućih 38. Ipak, Tesla ovih dana vaskrsava kao
najzanimljiviji naučnik našeg i budućeg doba. U tom svjetlu treba
posmatrati i njegova otkrića za koje su Nobelove nagrade dobijali drugi –
kaže profesor dr Velimir Abramović, jedan od najboljih poznavalaca
Teslinog djela.
O Tesli i Edisonu
Tesla
je u Njujork stigao 1884. godine sa željom da pronađe finansijere za
svoje projekte. Postao je pomoćnik Thomasa A. Edisona i ubrzo je dobio
ponudu – ako uspije da rekonstruiše i redizajnira generator za
jednosmjernu struju, dobiće 50.000 dolara.
Nakon
godinu dana predanog rada uspješno je završio posao, a kada je zatražio
novac od Edisona, on mu je odgovorio: “Tesla, vi ne razumijete američki
smisao za humor”.
Tada je sa Edisonom prekinuo saradnju.
Nobelovih
nagrada za originalna Teslina otkrića, smatra hrvatski akademik
Vladimir Par, bilo je najmanje deset, od kojih su najvažnija otkriće
elektrona i otkriće rendgenskih zraka za koje će i biti dodijeljena prva
Nobelova nagrada za fiziku 1901. godine Wilhelmu Conradu Röntgenu.
Tesla je prvi otkrio te nove zrake, ali je zakasnio sa objavljivanjem
tog otkrića, jer je obnavljao laboratoriju koja je izgorila u požaru
početkom 1895. godine. Krajem te godine, Röntgen će ga preduhitriti i
objaviti da je otkrio istu vrstu nepoznatog zračenja.
-
Nikola Tesla je 1891. godine obznanio rezultate svojih eksperimenata sa
električnim pražnjenjem u vakuumskoj cijevi, protumačivši ih ispravno
kao djelovanje električno nabijenih čestica. Joseph John Thomson u
ponovljenim eksperimentima dokazuje da postoje naelektrisane čestice
kakve je Tesla opisao. Nazvao ih je elektronima i okitio se Nobelovom
nagradom – objašnjava profesor dr Abramović.
Naučnu
javnost u Americi uzburkala je vijest od 6. novembra 1915. godine na
naslovnoj strani „New York Timesa“ – da su Nikola Tesla i Thomas Alva
Edison, dva ljuta suparnika u
višegodišnjem ratu struja, dobitnici Nobelove nagrade za fiziku! Kako
nije imao zvaničnu potvrdu, Tesla nije želio da komentariše ovu
informaciju.
-
Govorilo se da je ili Tesla ili Edison nagradu odbio. Nobelova
fondacija je i zvanično objasnila da se nagrada ne može odbiti u procesu
odlučivanja o njoj, nego tek kada je već dodijeljena – dodaje dr
Abramović.
Da je postao nobelovac…
Da je Tesla postao nobelovac, šta bi se promijenilo u njegovom životu i radu?
-
Nobelova nagrada fokusirala bi pažnju naučnih krugova na Teslu i omela
bi ga u stvaralaštvu. Bio bi prinuđen da gubi vrijeme i snagu na javnu
odbranu svojih ideja i rezultata. Ovako je punih 38 godina radio sam, za
budućnost. U prilog ovome govori i činjenica da ni sam Albert Einstein,
nakon dobijanja Nobelove nagrade za objašnjenje foto-efekta 1921.
godine nije više ništa značajno otkrio – kaže profesor dr Velimir
Abramović.
Teslina otkrića sa kojima su se drugi okitili nagradom
|
Otkriće
|
Teslin rad
|
Zvanično
|
Nobelova
|
|
Elektron
|
1891. godine
|
Tomson (1897.)
|
1906. godine
|
|
Radio-veza
|
1898. godine
|
Markoni (1901.)
|
1909. godine
|
|
Rendgenski zraci
|
1894. godine
|
Rendgen (1895.)
|
1901. godine
|
|
Radar
|
1903. godine
|
Više autora (1937.)
|
-
|
|
Elektronski mikroskop
|
1891. godine
|
Ruska (1931.)
|
1986. godine
|
|
Akcelerator čestica
|
1891. godine
|
Kokroft - Volton (1932.)
|
1951. godine
|
|
Kosmički zraci
|
1897. godine
|
Hes (1912.)
|
1936. godine
|
|
Indukovana radioaktivnost
|
1899. godine
|
F. Žolio - I. Ž. Kiri (1934.)
|
1935. godine
|
|
Laser
|
1893. godine
|
Više autora (1952.)
|
1964. godine
|
*SPECIJALNA
NAPOMENA: Tekst koji ste upravo
pročitali prenesen je sa mog starog bloga By MosHer (bymosher.blogger.ba) na
kojem sam ga objavio 06. septembra 2014. godine!
Ensvid
Hadžajlić - MosHer
Nema komentara:
Objavi komentar