Događaji koji su obilježili 2024. godinu

            *NAPOMENA: Izvor informacija za tekst koji slijedi je korišten sa portala nezavisne.com, slobodnaevropa.org, istinomjer.ba, scsport.ba, sportskiplus.ba, klix.ba, radiosarajevo.ba i avaz.ba!

Ensvid Hadžajlić - MosHer

 

Svijet u 2024. godini najviše ćemo pamtiti po eskalaciji rata između Izraela i Hamasa i rata u Ukrajini, koji su trajali cijele godine, kao i izborima, koji su održani na pola planete.

            Izrael je izvršio atentate u kojima je ubio lidere i visoke zvaničnike Hamasa i Hezbolaha, a rat Izraela i Hamasa proširio se na sukobe sa Iranom i Libanom. Dodatnu nestabilnost na Bliskom istoku u decembru izazvala je brza ofanziva sirijskih pobunjenika koji su preuzeli kontrolu, nakon čega je predsjednik Sirije Bašar al Asad pobjegao u Rusiju.

Međunarodni krivični sud izdao je nalog za hapšenje izraelskog premijera Benjamina Netanjahua zbog ratnih zločina u Gazi.

Rat u Ukrajini, koji traje od 24. februara 2022. godine, odnio je veliki broj žrtava, a proširio se i na teritoriju Rusije. Dok su Ukrajinci, koji su prešli na teritoriju Rusije, i dalje dobijali pomoć Zapada i Amerike, Rusima su se na frontu pridružili sjevernokorejski vojnici.

Ukrajinci su dobili dozvolu od Amerike da koristi i njihovo naoružanje, a Rusi su prvi put koristili balističku raketu Orešnik.

Na izborima u 2024. godini u zemljama u kojima živi skoro polovina svjetske populacije glasalo je oko dvije milijarde ljudi. Bilo je očekivanih, ali i neočekivanih rezultata.

Donald Tramp, koji je postao prvi bivši predsjednik koji je osuđen, pobijedio je na izborima u novembru nakon što je Džozef Bajden, zbog loše debate, završio predsjedničku kampanju i podržao podpredsjednicu Kamalu Haris za predsjednicu.

Ruski predsjednik Vladimir Putin osvojio je svoj peti mandat.

Na više izbora nego ranijih godina pobijedili su krajnji desničari, a osvojili su i veliki broj mandata i u Evropskom parlamentu. U Velikoj Britaniji Konzervativna stranka imala je najmanje glasova, a veliki pad imala je i kanadska Progresivna stranka.

Najviše ljudi, njih oko milijardu, imalo je pravo glasa na izborima u Indiji koji su najduže i trajali, čak šest sedmica, a na njima je za premijera izabran Narendra Modi, koji je izgubio većinu i morao formirati koaliciju.

Na opštim izborima u Indoneziji pravo glasa imalo je 205 miliona glasača. Osim što je četvrta zemlja po broju stanovnika, proteže se na 17.000 ostrva i u tri vremenske zone. Na ovim izborima za predsjednika je izabran Prabovo Subianto.

Meksiko je prvi put u istoriji dobio predsjednicu - Klaudiju Šejnbaum, bivšu gradonačelnicu Meksiko Sitija, glavnog grada Meksika.

Svijet će 2024. godinu, osim velikog broja izbora i pada vlada u Francuskoj i Njemačkoj, pamtiti i po pokušajima atentata na Donalda Trampa i slovačkog premijera Roberta Fica. Na Trampa su bila tri pokušaja atentata, a u prvom mu je napadač okrznuo uho.

Među događajima po kojima će ostati upamćena 2024. godina je i postizanje iznenadnog dogovora između vlade SAD i vlasnika “Wikileaksa”, po kojem je Džulijan Asanž priznao krivicu i zauzvrat pušten na slobodu.

Jedan od događaja koji su obilježili 2024. godinu je postizanje sporazuma SAD 1. avgusta o priznanju krivice sa Kalidom Šejkom Mohamedom, organizatorom terorističkog napada na Ameriku 11. septembra 2001. godine, kao i sa još dvojicom koji su s njim optuženi za planiranje tog terorističkog napada. Ovim sporazumom će Šejk Mohamed i njegovi pomagači izbjeći smrtnu kaznu. U terorističkom napadu u Americi, koji je zauvjek promijenio svijet, ubijeno je oko 3.000 ljudi.

Pad nadstrešnice na rekonstruisanoj Željezničkoj stanici u Novom Sadu, 1. novembra ubio je 15 osoba i teško ranio dvije osobe. To je pokrenulo masovne proteste širom Srbije protiv aktuelne vlasti, kojima se traži odgovornost za ovo masovno ubistvo u Novom Sadu, a ti protesti traju neprekidno do kraja 2024. godine i nastavili su se i u sljedećoj, 2025. godini.

U nastavku slijedi hronološki pregled događaja u svijetu u 2024. godini po mjesecima:

 

JANUAR

14. - Danska kraljica Margareta II iznenada je abdicirala nakon 52 godine vladanja, a naslijedio ju je njen sin, koji je postao kralj Frederik X.

 

26. - Međunarodni sud pravde u Hagu odlučio je da neće odbaciti slučaj u kojem je Južnoafrička Republika optužila Izrael za genocid nad palestinskim stanovništvom u Pojasu Gaze i naređeno mu je (Izraelu) da prekine ofanzivu u Gazi.

 

30. - Bivši pakistanski premijer Imran Kan osuđen je na 10 godina zatvora, nakon što je proglašen krivim za odavanje službene tajne, a dan kasnije na još 14 godina zbog optužbi za korupciju. Osuđen je i zbog ilegalnog braka na 7 godina zatvora.

 

FEBRUAR

2. - Džošua Šulte, nekadašnji softverski inženjer CIA-e, koji je WikiLeaksu otkrio najviše povjerljivog materijala te agencije u njenoj istoriji, osuđen je na 40 godina zatvora.

 

16. - Ruski opozicionar i poznati kritičar Kremlja Aleksej Navaljni, koji je služio          30-godišnju kaznu u Rusiji, umro je u zatvoru. 

 

20. -  Valter Veser Voltare, sudija zadužen za istragu atentata na zadnjeg predsjednika Haitija Žovnela Mioza optužio je 50-ak ljudi, među kojima i njegovu udovicu Martine Moiz i bivšeg premijera Kloda Žosepa. Mioz je ubijen 7. jula 2021. godine.

 

MART

7. - Švedska se i formalno pridružila NATO-u kao 32. članica transatlantskog vojnog saveza, čime su okončane decenije vojne neutralnosti te zemlje nakon Drugog svjetskog rata.

 

17. - Ruski predsjednik Vladimir Putin osvojio je peti mandat, pobijedivši na predsjedničkim izborima u Rusiji sa skoro 88 posto glasova.

 

22. - U terorističkom napadu na koncertnu dvoranu “Krokus siti” u Krasnogorsku u Rusiji poginule su 144 osobe, među kojima i 15 djece, a 551 osoba je ranjena. Odgovornost za napad preuzeo je avganistanski ogranak Islamske države (ISIL-a) - Islamska država Horasana.

 

APRIL

1. - Evropski tužioci preuzeli su istragu o navodnim krivičnim djelima u vezi sa pregovorima o nabavci vakcina protiv virusa korona koje su vodili predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen i izvršni direktor “Pfizera” Albert Burle.

 

9. - Milioni ljudi duž uskog koridora od Meksika do Amerike i Kanade gledali su rijedak fenomen - potpuno pomračenje Sunca.

 

17. - Na opštim izborima u Indoneziji izabran je Prabovo Subianto. Na ovim izborima pravo glasa imalo je 205 miliona glasača. Osim što je četvrta zemlja po broju stanovnika, proteže se na 17.000 otoka i u tri vremenske zone. Više od 270 ljudi umrlo je za 10 dana u Indoneziji, uglavnom od posljedica premora i iscrpljenosti nakon višesatnog rada tokom izbora i ručnog brojanja miliona glasova.

 

19. - U Indiji su počeli parlamentarni izbori sa najviše glasača na svijetu. Izbori na kojima je pravo glasa imalo 969 miliona ljudi trajali su do 1. juna. Ovo su bili najveći i najduži izbori koje je svijet ikada vidio.

 

MAJ

15. - Na slovačkog premijera Roberta Fica izvršen je pokušaj atentata u kojem je teško ranjen. Na njega je iz blizine pucao Juraj Cintula (71). Fico je pogođen s pet metaka u gradu Handlova. Ovo je prvi napad na političara u modernoj istoriji Slovačke.

 

20. - Iranski predsjednik Ebrahim Raisi poginuo je u padu helikoptera na sjeverozapadu Irana blizu granice sa Azerbejdžanom. Sa njim je poginuo i ministar inostranih poslova Hosein Amir-Amirabdollahian.

 

30. - Porota suda u Njujorku proglasila je Donalda Trampa krivim za falsifikovanje dokumenata kako bi prikrio isplate zvijezdi filmova za odrasle Stormi Danijels uoči izbora 2016. godine i postao prvi američki predsjednik koji je osuđen za krivično djelo.

 

JUNI

2. - Klaudija Šejnbaum (61), koja je bila kandidatkinja vladajuće stranke Morena, pobijedila je na izborima i postala prva predsjednica u istoriji Meksika.

 

5. - Narendra Modi, indijski premijer, proglasio je pobjedu svoje koalicije Nacionalna demokratska alijansa (NDA) na opštim izborima u ovoj najnaseljenijoj zemlji na svijetu.

 

10. - Nakon izbora za Evropski parlament, koji su trajali od 6. do 9. juna, poslanici desnice i krajnje desnice u većem broju biće prisutni u Evropskom parlamenta, a Evropska narodna partija (EPP) i dalje ima najviše mandata i uz Progresivnu alijansu socijalista i demokrata ostaju ključni igrači. Izbori za Evropski parlament pokazali su da desničarske stranke, posebno u nekim zemljama, jačaju. Stranke francuskog predsjednika Emanuela Makrona i njemačkog kancelara Olafa Šolca doživjele su poraz zbog čega su kasnije pale vlade ove dvije zemlje.

 

26. - Poslije višegodišnje pravne sage Džulijan Asanž, osnivač “Vikileaksa”, pušten je na slobodu. Asanž, kojeg su Amerikanci godinama tražili pod optužbama za špijunažu, prethodno je bio u egzilu u zgradi ambasade Ekvadora u Londonu, a potom i pet godina u strogo čuvanom londonskom zatvoru Belmarš. Asanž je pušten iz londonskog zatvora pošto se nagodio sa američkim vlastima da prizna krivicu za kršenje američkog zakona o špijunaži, a da u zamjenu budu povučene sve druge optužbe protiv njega i da bude slobodan. To je samo jedna od 18 prvobitnih tačaka američke optužnice protiv njega i prijetilo mu je da, nakon što bi ga britanske vlasti izručile SAD-u, bude osuđen na 175 godina zatvora.

 

JULI

4. - Kir Starmer, predsjednik Laburističke partije, izabran je za novog premijera Velike Britanije nakon što je njegova partija osvojila ogromnu većinu na izborima. Konzervativna partija tadašnjeg premijera Rišija Sunaka doživjela je poraz nakon čega su konzervativci otišli sa vlasti poslije 14 godina.

 

5. - Reformistički kandidat Masud Pezeškijan izabran je za novog predsjednika Irana, pošto je u drugom krugu izbora pobijedio konzervativnog rivala Saida Džalilija.

 

7. - U drugom krugu parlamentarnih izbora u Francuskoj desio se veliki preokret. Naime, ljevičarska koalicija kojom dominira radikalna ljevičarska Nepokorena Francuska (LFI) Žan-Lika Melanšona izbila je na prvo mjesto. Koalicija oko predsjednika Francuske Emanuela Makrona je na drugom mjestu, a na trećem desničarsko Nacionalno okupljanje (RN), koje predvodi Marin le Pen, a koje je u prvom krugu izbora bilo na prvom mjestu.

 

13. - Republikanski kandidat za predsjednika Amerike Donald Tramp preživio je pokušaj atentata kada je na njega pucao Metju Kruks (20) na mitingu u Pensilvaniji. Napadač je Trampu okrznuo uho.

 

18. - Sa 401 glasom za, Evropski parlament tajnim je glasanjem izabrao Ursulu von der Lajen za predsjednicu Evropske komisije. To je drugi mandat von der Lajenove na toj funkciji. Prvi put je izabrana za predsjednicu Evropske komisije u julu 2019. godine.

 

21. - Američki predsjednik Džozef Bajden odlučio je da se povuče iz kampanje za drugi mandat u Bijeloj kući, poslije velikog pritiska demokrata, i da podrži potpredsjednicu Kamalu Haris za prvu afroameričku predsjedničku kandidatkinju jedne od vodećih stranka u američkoj istoriji. Kasnije je i zvanično nominovana za kandidatkinju demokrata.

 

31. - Politički lider Hamasa Ismail Hanije ubijen je u Teheranu, gdje je došao na inauguraciju iranskog predsjednika Masuda Pezeškijana. Izrael je krajem decembra prvi put priznao da ova država (Izrael) stoji iza atentata na Hanijea u Iranu.

 

 

AVGUST

1. - SAD su postigle sporazum o priznanju krivice sa Kalidom Šejkom Mohamedom, organizatorom terorističkog napada na Ameriku 11. septembra 2001. godine, i još dvojicom koji su s njim optuženi za planiranje tog terorističkog napada. Ovim sporazumom će Šejk Mohamed i njegovi pomagači izbjeći smrtnu kaznu. U terorističkom napadu u Americi, koji je zauvijek promijenio svijet ubijeno je više od 3.000 ljudi.

 

8. - Spriječen je teroristički napad u Beču koji je trebao biti izvršen na koncertu svjetske zvijezde Tejlor Svift. Policija je uhapsila trojicu osumnjičenih, a glavnoosumnjičeni 19-godišnji Isilovac priznao je da je htio pobiti ljude na koncertu i autom se zabiti u desetine hiljada obožavatelja Tejlorove.

 

19. - Tehnološki magnat Majk Linč, kojeg su zvali britanski Bil Gejts, je poginuo kada je njegova jahta potonula nedaleko od Sicilije.

 

22. - Drugi po veličini dijamant ikada pronađen, sirovi kamen od 2.492 karata, iskopan je u Bocvani u rudniku Karove u vlasništvu kanadske firme “Lucara Diamond”. To je najveći dijamant poslije 3.106-karatnog Kulinan dijamanta, pronađenog u Južnoj Africi 1905. godine i isječenog u devet odvojenih kamenova, od kojih se mnogi nalaze u draguljima britanske krune. 

 

SEPTEMBAR

15. - Drugi pokušaj atentata na Donalda Trampa dogodio se dva mjeseca nakon prvog. Tramp nije povrijeđen i sklonjen je na sigurno nakon pucnjave na njegovom golf terenu u Vest palm Biču na Floridi. Policija je privela Rajana Veslija Ruta (58), koji je s oružjem uhvaćen u blizini kluba.

 

17. - Hiljade pejdžera eksplodiralo je u isto vrijeme širom Libana, uglavnom u mjestima gdje je Hezbolah imao jaka uporišta. Njihovi korisnici i ljudi koji su se našli u blizini poginuli su ili su ranjeni u eksplozijama, što je stvorilo paniku i konfuziju. Narednog dana na isti način eksplodirali su voki-tokiji, a još stotine ljudi su ubijene i ranjene. Ubijeni su i neki od najvažnijih vođa Hezbolaha. Izraelski premijer Benjamin Netanjahu potvrdio je da je Izrael odgovoran za napad dva mjeseca kasnije. Kasnije su dva pripadnika Mosada priznala da su prevarili Hezbolah da kupi od njih ove aparate u kojima je bio eksploziv.

 

27. - Lider Hezbolaha Hasan Nasralah ubijen je u izraelskim napadima na Bejrut. Izraelska vojska navodi da je Nasralah, koji je 30 godina bio na čelu Hezbolaha, ubijen u “ciljanom napadu” na podzemno sjedište grupe, smješteno ispod stambene zgrade u Dahiji, Hezbolahovom uporištu na jugu Bejruta. U tom napadu poginuo je i drugi visoki vođa Hezbolaha Ali Karaki, kao i nekoliko drugih komandanata. Nakon ovog napada sukobi između Izraela i Hezbolaha su eskalirali.

 

29. - Austrijska krajnja desničarska Slobodarska partija (FPO), sa Herbertom Kiklom na čelu, pobijedila je na parlamentarnim izborima u Austriji, što je prva pobjeda krajnje desnice na parlamentarnim izborima poslije Drugog svjetskog rata.

 

OKTOBAR

1. - Nizozemac Mart Rute zvanično je preuzeo mandat generalnog sekretara NATO-a od Norvežanina Jensa Stoltenberga koji je na toj funkciji bio 10 godina.

 

13. - Treći pokušaj atentata na republikanskog predsjedničkog kandidata Donalda Trampa spriječen je u Kaliforniji. Policija je privela Vena Milera (49) u blizini gdje je Tramp imao miting. U njegovom automobilu pronašli su sačmaricu, pištolj i metke.

 

16. - Izraelska vojska ubila je vođu Hamasa Jahju Sinvara u operaciji u Rafi, nakon što se skrivao više od godinu dana. Početkom oktobra ubijen je i Hašem Safiedin, koji se smatrao nasljednikom vođe Hezbolaha.

 

30. - U katastrofalnim poplavama u Španiji poginulo je više od 200 ljudi, a najviše žrtava je u regionu Valensije. U najgorim poplavama u novijoj istoriji Španije, koje su izazvale obilne kiše, voda je uništila mostove i puteve, nosila automobile, a ulice zatrpala blatom.

 

NOVEMBAR

1. - Betonska nadstrešnica rekonstruisane Željezničke stanice u Novom Sadu pala je oko podneva u petak 1. novembra.

Spasioci su iz ruševina izvukli 14 tijela i troje teško povrijeđenih osoba.

Vlasti su saopštile da nadstrešnica nije rekonstruisana u okviru obnove stanične zgrade, dok su stručnjaci narednih dana ukazivali da je i nadstrešnica bila dio rekonstrukcije.

 

2. - Dan nakon tragedije više od hiljadu građana blokiralo je raskrsnicu kod Željezničke stanice u Novom Sadu gdje su palili svijeće i donosili cvijeće i igračke.

 

3. - Više stotina ljudi na protestu u Beogradu tražilo je odgovornost vlasti za tragediju u Novom Sadu. Okupljeni su tražili ostavku ministra građevinarstva Gorana Vesića.

Tada su ispred najvažnijih državnih institucija ostavljeni otisci crvenih šaka (kao poruku tipa “RUKE SU VAM KRVAVE”) što je ubrzo postao simbol protesta.

Istovremeno, aktivisti i opozicija prijavljuju privođenja zbog protesta.

 

4. - Ministar građevinarstva Goran Vesić najavio je ostavku, ali je poručio da nije kriv za tragediju u Novom Sadu.

On je rekao da ostavku podnosi “iz moralnih razloga”, jer se nesreća desila u resoru koji vodi.

Istog dana dio predstavnika parlamentarnih opozicionih stranaka i građana okupio se ispred zgrade Vlade Srbije gdje su u tišini upalili svijeće za poginule u Novom Sadu.

 

5. - Kamenice, baklje i crvena farba letili su 5. novembra ka Gradskoj kući u Novom Sadu.

Jake policijske snage u opremi za razbijanje demonstracija odgovorile su suzavcem i hapšenjima.

Vlast je za incidente optužila opoziciju koja je pozvala na protest, dok je opozicija tvrdila da iza incidenata stoji vlast.

Prije incidenta održana je mirna šetnja sa zahtjevima za hitnim ostavkama premijera Srbije Miloša Vučevića i gradonačelnika Novog Sada Milana Đurića, kao i hitnim hapšenjem i kažnjavanjima odgovornih za tragediju na Željezničkoj stanici u Novom Sadu.

Tog dana je Goran Vesić podnio ostavku na mjesto ministra građevinarstva u Vladi Srbije.

 

5. - Republikanac Donald Tramp pobijedio je, kandidatkinju demokrata, podpredsjednicu Kamalu Haris na američkim predsjedničkim izborima. Ovo će mu biti drugi mandat u Bijeloj kući. Prvi mandat mu je trajao od 2017. do 2021. godine. Dužnost preuzima 20. januara 2025. godine.

 

11. - Građani i predstavnici dijela opozicije okupili su se ispred Vlade Srbije, a nakon toga su se uputili do Predsjedništva Srbije.

Pored ostavki premijera i gradonačelnika Novog Sada, tražili su i objavljivanje svih tajnih ugovora u vezi sa rekonstrukcijom Željezničke stanice u Novom Sadu.

 

12. - Pod parolom “Sloboda za sve” građani i aktivisti okupili su se ispred zgrade Osnovnog javnog tužilaštva u Novom Sadu kako bi pružili podršku uhapšenima tokom protesta 5. novembra u tom gradu.

 

12. - Rusija prvi put na Ukrajinu lansirala interkontinentalni balistički projektil Orešnik koji ima domet do 5000 kilometara te može nositi i nuklearne bojeve glave.

 

15. - Održana je prva akcija “Zastani, Srbijo” u znak sjećanja na stradale na Željezničkoj stanici.

Građani su u Novom Sadu i Beogradu zastali na ulicama na 14 minuta u 11 sati i 52 minute u vrijeme obrušavanja nadstrešnice u Novom Sadu.

Svaki minut bio je za po jednu žrtvu tragedije u Novom Sadu.

 

17. - Preminula je petnaesta žrtva pada nadstrešnice, djevojka koja je bila najteže povrijeđena.

Vijest je saopštena nakon što je u Novom Sadu završena šestočasovna protestna blokada kojom su građani tražili procesuiranje odgovornih za stradanje na Železničkoj stanici.

 

19. - Opozicija je na nekoliko sati blokirala ulaz u tužilaštvo u Novom Sadu zahtjevajući puštanje uhapšenih učesnika protesta.

 

19. - Obilježeno je 1.000 dana od početka rata u Ukrajini, i još se ne nezire primirje, a posljednja dešavanja idu u pravcu eskalacije sukoba.

 

20. - Dvadeset dana nakon tragedije u Novom Sadu ostavke su podnijeli i v.d. direktorka Infrastrukture željeznice Srbije Jelena Tanasković i ministar unutrašnje i spoljne trgovine Tomislav Momirović.

Momirović je od 2020. do 2022. godine bio na čelu Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture.

 

21. - Uhapšeno je 12 osoba zbog postojanja osnovane sumnje da su odgovorni za pad nadstrešnice, dok se za jednom osobom traga, objavilo je Više javno tužilaštvo u Novom Sadu.

Među privedenima su Goran Vesić, doskorašnji ministar građevinarstva, Jelena Tanasković, doskorašnja direktorka Infrastrukture željeznice, njen prethodnik Nebojša Šurlan, kao i Vesićeva pomoćnica zadužena za željeznički i intermodalni transport Anita Dimoski.

Opozicioni poslanici u republičkom i pokrajinskom parlamentu održali su treću blokadu zgrade Višeg javnog tužilaštva i suda u Novom Sadu, zahtjevajući procesuiranje odgovornih za smrt 15 osoba.

Drugi zahtjev bio je puštanje uhapšenih nakon protesta koji su usljedili, a na kojima se tražila odgovornost zbog tragedije.

 

21. - Međunarodni krivični sud izdao je nalog za hapšenje izraelskog premijera Benjamina Netanjahua zbog ratnih zločina u Gazi.

 

23. - Određen je pritvor za sve osumnjičene, uključujući i doskorašnjeg ministra Gorana Vesića za odgovornost za pad nadstrešnice željezničke stanice u Novom Sadu.

Vesiću i Šurlanu je određen pritvor do 30 dana, a tromjesečni kućni pritvor određen je Jeleni Tanasković i Aniti Dimoski.

 

24. - Uhapšena je i trinaesta osoba, koja je bila nedostupna na dan akcije hapšenja ostalih osumnjičenih za pad nadstrešnice u Novom Sadu.

 

25. - Incidenti u Skupštini Srbije, guranje i tuča između predstavnika vlasti i opozicije.

Opozicija je zahtjevala glasanje o nepovjerenju Vladi nakon tragedije u Novom Sadu, što je predsjednica Skupštine Ana Brnabić odbila.

 

26. - Studenti su blokirali Fakultet dramskih umjetnosti (FDU) u Beogradu.

Do blokade je došlo zbog napada na studente i profesore FDU tokom akcije održane četiri dana ranije kojom je odata pošta stradalima u padu nadstrešnice u Novom Sadu.

Sada (podatak od 28. januara 2025. godine) je blokirano više od 60 fakulteta na četiri državna univerziteta, nekoliko rektorata i više desetina srednjih škola.

 

27. - Ukinut pritvor bivšem ministru građevinarstva Srbije Goranu Vesiću.

Vanpretresno vijeće Višeg suda u Novom Sadu saopštilo je da za sada ne proizilazi osnovana sumnja da je izvršio krivično djelo teško djelo protiv opšte sigurnosti.

 

27. - Nakon 14-mjesečnog sukoba na snagu stupilo primirje između Izraela i Hezbolaha čime je rat u Libanu pauziran na 60 dana.

 

28. - Sud u Novom Sadu ukinuo je pritvor za više demonstranata uhapšenih nakon protesta ispred Gradske kuće.

Održana je još jedna blokada tužilaštva i suda u Novom Sadu, tokom koje je udružena opozicija tražila istragu protiv policajaca koji su pretukli penzionera.

74-godišnji penzioner je uhapšen sedam dana ranije tokom prethodne blokade suda i tužilaštva. Poslije toga, nanijete su mu teške tjelesne povrede i imao je hitnu operaciju prilikom koje mu je odstranjen dio tijela (testis).

 

28. - Slovenka Marta Kos izabrana je za novu komesarku za proširenje EU.

 

DECEMBAR

2. - Studenti su blokirali zgradu Rektorata i tri fakulteta u Beogradu, kao i Filozofski fakultet u Novom Sadu.

 

2. - Džozef Bajden, odlazeći predsjednik SAD, pomilovao je svog sina Hantera Bajdena u sudskim postupcima koji se protiv njega vode zbog poreskih prekršaja i u vezi sa nošenjem vatrenog oružja, što je izazvalo brojne reakcije.

 

3. - U Skupštini Novog Sada odbijena je smjena gradonačelnika Milana Đurića.

Đurić je tokom rasprave rekao da opozicija pokušava nasilno da dođe na vlast, umjesto na izborima.

“Nadam se da nikada ulica u Srbiji neće diktirati ko će biti na vlasti, jer je to poraz demokratije”, poručio je tada.

Protiv njegove smjene na tajnom glasanju izjasnilo se 48 odbornika od 78, a za smjenu je bilo 25.

Za to vrijeme, građani su se okupili ispred Skupštine gde je došlo do incidenta u kojem je dio njih pokušavao da uđe u zgradu.

Policija je, u opremi za razbijanje demonstracija, spriječavala demonstrante da uđu. Došlo je do sporadičnog guranja sa demonstrantima.

 

3. - Predsjednik Južne Koreje Jun Suk Jol uveo je vanredno stanje i šokirao naciju. Predsjednik parlamenta ubrzo je proglasio objavu vanrednog stanja nevažećom.

 

4. - Blokirani fakulteti u Beogradu, Novom Sadu i Nišu.

 

4. - Pala je francuska vlada nakon što su se stranke ljevice i krajnje desnice ujedinile i izglasale joj nepovjerenje prvi put nakon 1962. godine.

 

6. - Studenti iz Kragujevca se priključuju blokadama.

Tokom akcije “Zastani, Srbijo” povrijeđeni su muzičari Beogradske filharmonije.

Četvero muzičara Beogradske filharmonije, koji su se priključili jednoj od blokada, povrijeđeno je kada je automobil uletio u grupu građana koja je stajala u centru Beograda. Vozač je uhapšen.

 

8. - Skoro 25-godišnja vladavina predsjednika Sirije Bašara al-Asada završena je nakon ulaska sirijskih pobunjenika u Damask i munjevite ofanzive širom zemlje. Bašar al-Asad je napustio Damask neposredno prije ulaska sirijskih pobunjenika u grad i nalazi se sa porodicom u Moskvi. Izrael je nastavio sa gađanjem meta u Siriji.

 

11. - Studenti u blokadi pravili su buku ispred Predsjedništva, dok je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić držao konferenciju za medije na kojoj je najavio da će sva dokumentacija u vezi sa rekonstrukcijom Željezničke stanice u Novom Sadu biti objavljena narednog dana.

 

12. - Studenti su protestovali pred Radio-televizijom Srbije pola sata prije početka nacionalnog dnevnika.

Blokiran je Rektorat Univerziteta u Novom Sadu, dok je rektor napustio zgradu.

Dio opozicionara pokušao da blokira Policijsku upravu u Novom Sadu i tom prilikom je došlo do koškanja sa policijom.

 

13. - Vlada Srbije saopštila da je objavljena sva dokumentacija o padu nadstrešnice. Navedeno je da se na sajtu Vlade nalazi 195 dokumenata.

Studenti u blokadi fakulteta u Srbiji demantuju da su im ispunjeni zahtjevi i saopštavaju da se blokade nastavljaju.

Organizacija Transparentnost Srbija (TS) saopštila je da je Vlada Srbije objavila nepotpuna dokumenata o padu nadstrešnice Željezničke stanice u Novom Sadu, u kojoj je poginulo 15 ljudi.

 

14. - Srednjoškolci u Novom Sadu pružili su na protestu podršku studentskim blokadama.

 

16. - Za Vladu tema studentskih zahtjeva završena, poručio je premijer Srbije Miloš Vučević.

 

16. - Raspala se njemačka vlada nakon što je Bundestag izglasao nepovjerenje kancelaru Olafu Šolcu. Prethodno se raspala i njegova “semafor” koalicija.

 

17. - Prosvjetni sindikati najavili su štrajk za 20. decembar 2024. godine na teritoriji cijele Srbije u znak solidarnosti i podrške studentima koji već nedjeljama blokiraju više desetina fakulteta širom Srbije.

 

17. - Ruski general Igor Kirilov ubijen je aktiviranjem eksplozivne naprave dok je sa svojim pomoćnokom napuštao zgradu u Moskvi. Bio je odgovoran za ruske nuklearne, biološke i hemijske snage. Zbog njegovog ubistva uhapšen je Uzbekistanac.

 

19. - Desetine srednjih škola u Srbiji u blokadi, Ministarstvo prosvjete najavljuje prijevremeni zimski raspust.

Građevinski fakultet u Beogradu je saopštio da objavljena dokumentacija o Željezničkoj stanici nije potpuna.

 

20. - Vlada Srbije donijela odluku da zimski raspust u školama počne ranije.

 

20. - Taleb A. (50), psihijatar iz Saudijske Arabije, zaletio se BMW-om u masu na božićnom vašaru u Magdeburgu u Njemačkoj i ubio najmanje petero ljudi, a više od 200 povrijedio. On je osuđivan u Njemačkoj tri godine prije nego što mu je ta država odobrila azil. Nakon ovog terorističkog napada uslijedili su protesti građana.

 

22. - Desetine hiljada ljudi okupilo se na protestu na beogradskom trgu Slavija na poziv studenata.

 

26. - Studenti u blokadi tvrde da Vlada Srbije nije objavila cjelokupnu dokumentaciju.

 

29.  - Poginulo je 179 ljudi, a dvoje je spašeno iz aviona koji je prevozio 181 osobu i srušio se na Međunarodnom aerodromu Muan u Južnoj Koreji. U ovoj najsmrtonosnijoj avionskoj nesreći u Južnoj Koreji ikada i najgoroj nesreći nekog južnokorejskog avionskog prevoznika u zadnjih 30 godina, preživjela su samo dva člana posade.

 

            30. - Više javno tužilaštvo u Novom Sadu saopštilo je da na svom sajtu stavlja na uvid “cjelokupnu raspoloživu dokumentaciju i informacije prikupljene u toku predistražnog i istražnog postupka”.

Dokumentacija je, kako se navodi u saopštenju, objavljena “prepoznavajući opravdan interes javnosti da bude upoznata sa navedenom dokumentacijom”.

 

31. - Na poziv studenata u protestu hiljade ljudi u centru Beograda u tišini dočekalo Novu godinu.

 

Događaji koji su obilježili 2024. godinu u Bosni i Hercegovini

Iako je prvi kvartal 2024. godine zračio optimizmom, ostatak godine bio je u duhu blokada, međusobnih optuživanja i stagnacije. Kada se sve sabere i oduzme, 2024. godina nije donijela ništa novo.

Najveći razlog za optimizam 2024. godine dalo je Evropsko vijeće kada je u martu donijelo formalnu odluku da odobri otvaranje pristupnih pregovora uz uslov nastavka donošenja reformskih zakona. O evropskom putu Bosne i Hercegovine tokom 2024. godine bavili smo se u posebnoj analizi, a u ovoj ćemo se prisjetiti i ostalih društveno-političkih događaja u BiH.

 

Izborni zakon i Christian Schmidt

Nakon što izabrane vlasti nisu bile u stanju da se dogovore oko tehničkih izmjena izbornog zakona koje bi unaprijedile integritet izbornog procesa, u martu 2024. godine nemetnuo ih je visoki predstavnik Christian Schmidt.

Promjene su uvedene kod načina izbora predsjednika/ca biračkih odbora i njihovih zamjenika/ca, čiji izbor i imenovanje, evidenciju, obrazovanje, certificiranje i ocjenjivanje, uz propisane procedure i uslove sada vrši CIK (Centralna izborna komisija).

Za razliku od prethodnih izbora, gdje je bilo moguće zaokružiti neograničen broj kandidata i kandidatkinja unutar jedne političke opcije, sada je dozvoljeno označiti najviše tri osobe na jednoj listi.

Prema novim propisima, u izborni process su uvedene izborne tehnologije koje su kao pilot-projekt provedene na Lokalnim izborima 2024. godine.

 

Blokada državnog Doma naroda

Dom naroda je od marta do oktobra 2024. godine zasjedao samo dva puta i to hitno. U tom periodu usvojio je budžet BiH, ratificirao nekoliko sporazuma i potvrdio imenovanja.

Sjednica Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH 18. marta 2024. godine je prekinuta odmah nakon usvajanja izmijenjenog dnevnog reda, jer su je napustili delegati iz Kluba bošnjačkog naroda.

U dnevni red tada je uvršteno razmatranje zahtjeva delegata Želimira Neškovića da se Prijedlog zakona o Ustavnom sudu BiH razmatra po hitnom postupku. Predsjedavajući Kluba bošnjačkog naroda Šefik Džaferović je tada rekao da je to zakon koji je u suprotnosti s Ustavom BiH.

Dom naroda odblokiran je polovinom oktobra 2024. godine kada je zakon povučen iz procedure.

 

Lokalni izbori 2024. godine

Lokalni izbori pokazali su kontinuitet političkih preferencija u mnogim lokalnim zajednicama u BiH, pa je tako novi stari načelnik opštine Trnovo Ibro Berilo svoju pobjedu dočekao u pritvorskoj jedinici. Ponegdje je došlo do značajnih promjena. Stranka demokratske akcije (SDA) dobila je gradonačelnička mjesta u Gradačcu i Gračanici te s vlasti skinula SDP.

Neki trendovi uočeni prije četiri godine nastavili su se i na posljednjim lokalnim izborima. I dalje se biraju kandidati koji se dovode u vezu s krivičnim djelima, neki od njih obnašaju funkcije i više decenija, funkcioneri na višim nivoima vlasti kandiduju se na lokalnim izborima, a da kasnije ne preuzimaju osvojene funkcije, a broj žena izabranih na (grado)načelničke pozicije i dalje je minoran. Tako je, recimo, treću deceniju na poziciji načelnika Teočaka započeo Tajib Muminović koji ni ove godine nije imao protukandidata.

 

Poplave

Lokalni izbori 2024. godine ostali su u sjeni katastrofalnih poplava u opštinama Jablanica, Konjic, Fojnica, Vareš, Kiseljak i Kreševo gdje je živote izgubilo 27 osoba. Donja Jablanica pretrpila je najveće štete i najveći gubitak ljudskih života. Bujica je pokrenula odron te se na ovo malo mjesto pored ogromne količine vode sručilo kamenje i stijene. Odron je dijelom krenuo iz pravca kamenoloma koji se nalazio neposredno iznad Donje Jablanice.

Materijalna šteta broji se desetinama miliona Konvertibilnih Maraka (KM). Vijeće ministara je pred sami istek roka, poslalo aplikaciju za finansijska sredstva iz Fonda solidarnosti Evropske unije.

 

Rezolucija o genocidu u Srebrenici

 

Za većinu regiona usvajanje Rezolucije o genocidu u Srebrenici u Generalnoj skupštini Ujedinjenih naroda bio je civilizacijski čin. Za rezoluciju se glasalo 23. maja 2024. godine i za nju su glasale sve zemlje nastale raspadom Jugoslavije osim Srbije, koja je smatrala, i mjesecima ranije u javnost iznosila tvrdnju, da se Rezolucijom Srbi etiketiraju kao genocidan narod.

Zapravo su predstavnici Srbije i Republike Srpske bili jedini koji su govorili o kolektivitetu krivice i pripisivali je Srbima iako se nigdje ni u jednoj rečenici nisu spominjali ni Srbi, ni Srbija, a ni Republika Srpska. Nakon što je usvojena rezolucija 11. juli svake godine obilježavat će se kao Međunarodni dan sjećanja na genocid u Srebrenici.

 

“Svesrpski sabor”

Održavanje “Svesrpskog sabora” odgovor je političkog vrha iz Republike Srpske i Srbije na donošenje Rezolucije o genocidu u Srebrenici. Održavanje ove manifestacije pomjereno je tako da se održi nakon glasanja za Rezoluciju.

Pod nazivom “Jedan narod, jedan sabor – Srbija i Srpska” Sabor je održan 8. juna 2024. godine te je na njemu usvojena Deklaracija o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničkoj budućnosti srpskog naroda, što je dodatno zaoštrilo narative u Bosni i Hercegovini.

 

Suđenja i presude

U januaru 2024. godine bivšeg premijera Federacije BiH Fadila Novalića (SDA) Sud BiH pravomoćno je osudio na četiri godine zatvora zbog zloupotrebe položaja u nabavci respiratora tokom pandemije koronavirusa. Novalić je 21. marta 2024. godine započeo izdržavanje kazne u zatvoru u Vojkovićima.

Bivši ministar odbrane Bosne i Hercegovine Selmo Cikotić (SDA) krajem oktobra 2024. godine pravosnažno je osuđen na tri godine zatvora zbog zloupotrebe položaja. Nakon potvrđivanja presude, Cikotić se 2. decembra 2024. godine javio na izdržavanje kazne u državni zatvor u Vojkovićima.

U februaru 2024. godine počelo je suđenje predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku pred Sudom Bosne i Hercegovine zbog nepoštivanja odluka visokog predstavnika Christiana Schmidta. Suđenje Miloradu Dodiku bit će nastavljeno u 2025. godini.

 

Sankcije

Tokom 2024. godine Sjedinjene Američke Države proširile su listu sankcionisanih osoba i kompanija iz BiH. Među njima je ministar vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH Staša Košarac koji je sankcionisan zbog povezanosti s predsjednikom RS Miloradom Dodikom i podržavanja njegovih destabilizirajućih politika. Na listu je dodano još nekoliko osoba zbog poslovnih veza s Igorom Dodikom i povezanosti s Miloradom Dodikom.

 

Pušenje za kraj

Zakon o kontroli i ograničenoj upotrebi duhana, duhanskih i ostalih proizvoda za pušenje u Federaciji BiH stupio je na snagu 28. maja 2023. godine, a Pravilnik o zabrani pušenja u svim zatvorenim objektima u Federaciji Bosne i Hercegovine zvanično je stupio na snagu u decembru 2024. godine.

Kazne za prekršioce zakona kreću se od 2.000 KM do 5.000 KM za pravna lica, od 300 KM do 1.000 KM za odgovorna lica te od 500 KM do 1.500 KM za vlasnike i korisnike prostora gdje je pušenje zabranjeno. Kazna za fizička lica iznosi 100 KM.

Optimizam s početka 2024. godine brzo se resplinuo nakon što su vlasti nastavile svoj posao po ustaljenoj metodi prijetnji, blokada, optuživanja, secesionizma i nacionalizma. Jedina dobra vijest je zabrana pušenja u zatvorenim prostorijama koja će svoj puni smisao dobiti kada izađemo iz perioda ekstremnih zagađenja.

 

Događaji koji su obilježili 2024. godinu u svijetu sporta

 

Španija evropski prvak u fudbalu, sportisti iz SAD-a i Kine najbolji na Olimpijskim igrama u Parizu, Max Verstappen četvrti put šampion F1, Novak Đoković bez Grand Slam titule ali s olimpijskim zlatom…

Sportska 2024. godina donijela je sjajne emocije, istorijske pobjede i nezaboravne trenutke, od Evropskog fudbalskog prvenstva u Njemačkoj do Olimpijskih igara u Parizu. Bilo je i razloga za žalost, jer su se oplakivale preminule sportske legende i tugovalo se poslije bolnih poraza. Ovo su događaji koji su obilježili sportsku 2024. godinu.

 

JANUAR

5. - U 93. godini preminuo Mário Zagallo, legenda brazilskog fudbala. Jedini je, uz Franza Beckenbauera i Didiera Deschampsa, bio svjetski prvak i kao igrač i kao selektor.

6. - Japanac Ryōyū Kobayashi po treći put osvojio Novogodišnju turneju četiri skakaonice. Na sva četiri takmičenja je Kobayashi osvojio drugo mjesto.

7. - Samo dva dana nakon što je umro Mário Zagallo, u 79. godini je preminuo Franz Beckenbauer, jedan od najboljih fudbalera u istoriji. Poput Zagala i Didiera Deschampsa, tako je i legendarni “Kaiser” bio svjetski prvak i kao igrač i kao selektor.

27. - Bjeloruska teniserka Aryna Sabalenka pobijedila Kineskinju Zheng Qinwen (2:0) u finalu Australian Opena i drugi put uzastopno osvojila uvodni Grand Slam turnir.

28. - Jannik Sinner osvojio svoj prvi Grand Slam turnir. Nakon pobjede u polufinalu protiv Novaka Đokovića (3:1), italijanski teniser je u finalu Australian Opena bio bolji od Rusa Daniila Medvedeva (3:2).

28. - Evropsko rukometno prvenstvo u Njemačkoj okončano trijumfom reprezentacije Francuske koja je u finalu, nakon produžetaka, pobijedila Dansku (33:31) i četvrti put osvojila titulu.

 

FEBRUAR

10. - U finalu Prvenstva Azije u fudbalu, Katar je pobijedio reprezentaciju Jordana (3:1). Tako je domaćin turnira i branilac titule po drugi put postao kontinentalni prvak na takmičenju koje je 2023. godine trebalo biti održano u Kini, ali je otkazano zbog pandemije koronavirusa.

11. - Reprezentacija Obale Slonovače je osvojila Afrički kup nacija 2024. godine. Do trećeg trijumfa na afričkom prvenstvu su “Slonovi” došli pobjedom u finalu nad Nigerijom (2:1) na svom terenu.

11. - Branilac titule Kansas City Chiefs osvojio Super Bowl američkog fudbala pobjedom u produžetku (25:22) protiv San Francisco 49ersa.

 

MART

21. - Austrijanac Stefan Kraft osvojio Svjetski kup u skijaškim skokovima. Drugo mjesto zauzeo Japanac Ryōyū Kobayashi, treće Nijemac Andreas Wellinger.

21. - Njemački fudbalski savez (DFB) je objavio da će od 2027. godine nacionalne reprezentacije nositi dresove Nike. Prekid 70-godišnje saradnje s Adidasom izazvao je kritike, a Rober Habeck, ministar ekonomije, ovaj potez je opisao kao “gubitak njemačkog identiteta reprezentacije”.

24. - Završen Svjetski kup u skijanju u sezoni 2023.-24. godine. Veliki kristalni globus osvojili su Švajcarci Marco Odermatt u muškoj i Lara Gut-Behrami u ženskoj konkurenciji.

 

APRIL

15. - Litvanac Mykolas Alekna srušio je najdugovječniji rekord u svijetu muške atletike, bacivši disk 74,35 metara. Tako je Alekna srušio 38 godina star rekord istočnonjemačkog bacača Jürgena Schulta (74,08 metara).

23. - U 81. godini umro je Yukio Kasaya, jedan od najboljih svjetskih takmičara u skijaškim skokovima krajem ’60-ih i početkom ’70-ih godina prošlog vijeka. Postao je prvi Japanac koji je osvojio zlatnu medalju na Zimskim olimpijskim igrama, pobijedivši 1972. godine na maloj skakaonici u Sapporu.

24. - Marcel Hirscher, jedan od najboljih skijaša u istoriji, osam puta pobjednik Svjetskog kupa, najavio je senzacionalan povratak na bijele staze nakon punih šest godina pauze. Rođeni Austrijanac je odlučio da se u sezoni 2024.-25. godine takmiči za Nizozemsku, domovinu svoje majke.

 

MAJ

22. -  Fudbalski klub Atalanta iz Bergama osvojila fudbalsku UEFA Ligu Evrope pobjedom u finalu protiv Bayer Leverkusena (3:0) u Dublinu.

26. - U finalu “Final Four” završnog turnira Euroleague u Berlinu, košarkaši Panathinaikosa pobijedili ekipu Real Madrida (95:80) i osvojili sedmu titulu evropskog prvaka.

26. - Češka osvojila titulu na Svjetskom prvenstvu u hokeju na ledu. U finalu su Česi pobijedili Švajcarsku (2:0) u utakmici odigranoj u Pragu. U meču za bronzanu medalju je Švedska bila bolja od Kanade (4:2).

29. - Olympiacos je postao prvi grčki fudbalski tim koji je osvojio evropski trofej. Crveno-bijeli su slavili u trećem izdanju UEFA Lige Konferencije, a u finalu su nakon produžetaka bili bolji od Fiorentine (1:0) u utakmici odigranoj u Atini.

 

JUNI

1. - Real Madrid je po 15. put osvojio UEFA Ligu šampiona. Carvajal i Vinícius Júnior postigli su golove za pobjedu (2:0) u finalu nad Borussijom iz Dortmunda u Londonu.

9. - Carlos Alcaraz prvi put u karijeri je osvojio Roland Garros. U finalu je španski teniser pobijedio Nijemca Alexandera Zvereva (3:2).

9. - Barcelona je bila bolja od danskog Aalborga (31:30) u finalu rukometne Lige prvaka i osvojila 12. titulu evropskog šampiona.

17. - Boston Celticsi po 18. put su postali NBA prvaci pobjedom (4-1 u utakmicama) u finalnoj seriji nad ekipom Dallas Mavericks. Za najboljeg igrača finalne serije proglašen je Jaylen Brown, dok je Nikola Jokić (Denver Nuggets) MVP (najbolji igrač) sezone 2023.-24. godine.

 

JULI

14. - Carlos Alcaraz drugi put uzastopno je osvojio teniski turnir u Wimbledonu. Kao i predhodne godine, u finalu je Španac savladao Novaka Đokovića (3:0).

14. - Španija je postala prva selekcija koja je osvojila četiri titule evropskog prvaka u fudbalu. “Crvena Furija” je osvojila Euro 2024 pobjedom u finalu u Berlinu nad Engleskom (2:1) golovima Williamsa (u 47. minuti) i Oyarzabala (u 86. minuti), dok je jedini strijelac za “Gordi Albion” bio Palmer (u 73. minuti).

14. - Copa América 2024 završen je finalnom utakmicom fudbalskih reprezentacija Argentine i Kolumbije (1:0) u Miamiju. Pogodak odluke za 16. kontinentalnu titulu “Gaučosa” postigao je Lautaro Martinez u 112. minutu.

21. - Slovenac Tadej Pogačar treći put u karijeri je osvojio najveću biciklističku utrku Tour de France.

26. - U Parizu otvorene 33. ljetne olimpijske igre, na kojima je učestvovalo 11.119 takmičara iz 206 zemalja.

30. - Reprezentativci Srbije Zorana Arunović i Damir Mikec osvojili su zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u streljačkoj disciplini “Zračni pištolj 10m (mještovito)”, ali prava senzacija postao je Yusuf Dikeç, osvajač srebrene medalje u tandemu s Şevval Tarhan. Turski strijelac je postao viralan zbog svog nonšalantnog nastupa, s jednom rukom u džepu i bez ikakvih pomagala.

 

AVGUST

2. - Francuski plivač Léon Marchand je pobjedom u trci na 200 metara mješovitim stilom osvojio četvrtu zlatnu medalju i postao najuspješniji učesnik Olimpijskih igara u Parizu.

4. - Novak Đoković je osvojio svoje prvo olimpijsko zlato i poslednju titulu koja mu je nedostajala u karijeri. U finalu je “Nole” bio bolji od Španca Carlosa Alcaraza (2:0).

8. - Polufinalna utakmica košarkaškog turnira bila je jedan od vrhunaca Olimpijade u Parizu. U spektakularnom susretu je reprezentacija SAD, sastavljena od najboljih NBA igrača, preokretom u posljednjoj četvrtini pobijedila Srbiju (95:91). Dva dana kasnije su Amerikanci u finalu bili bolji od Francuske (98:87) i osvojili zlato.

9. - Iako fudbalski olimpijski turnir nema ugled svjetskih i kontinentalnih šampionata, pariško finale Francuske i Španije će se dugo pamtiti. Nakon mnogo preokreta, zlato su osvojili Španci pobjedom u produžetcima (5:3), dok je bronzana medalja pripala reprezentaciji Maroka.

11. - Zatvorene su Olimpijske igre u Parizu, na kojima su najviše uspjeha imali sportisti iz SAD-a osvojivši 126 medalja, od čega 40 zlatnih. Kineski takmičari su stigli do jednakog broja zlata (40) i ukupno 91 medalje, dok je na trećem mjestu Japan koji ima 20 olimpijskih pobjednika.

14. - Real Madrid je osvojio UEFA Super kup. Pobjednik Lige šampiona je u Varšavi bio bolji od Atalante, pobjednika Lige Evrope i zabilježio pobjedu (2:0) golovima Valverdea i Mbappéa.

 

SEPTEMBAR

7. - Bjeloruskinja Aryna Sabalenka pobijedila je Amerikanku Jessicu Pegulu u finalu ženskog singla na US Openu (2:0) i stigla do treće Grand Slam titule u karijeri.

8. - Nakon prvog, Jannik Sinner osvojio je i posljednji Grand Slam turnir u sezoni. U finalu US Opena je Italijan pobijedio Amerikanca Taylora Fritza (3:0).

18. - Bivši italijanski fudbalski reprezentativac Salvatore “Toto” Schillaci izgubio je bitku protiv raka debelog crijeva i umro u 60. godini života. Na Svjetskom prvenstvu u Italiji 1990. godine, “Toto” je sa šest golova bio najbolji strijelac turnira.

30. - U 59. godini života umro je Dikembe Mutombo, kongoansko-američki profesionalni košarkaš. Odigrao je 18 sezona u NBA, a osam puta je bio akter NBA All-star utakmice.

 

OKTOBAR

13. - Ruth Chepngetich iz Kenije je pobijedila na Čikaškom maratonu i s vremenom od 2 sata 9 minuta i 57 sekundi postala je prva žena koja je najdužu utrku istrčala za manje od dva sata i deset minuta.

23. - LeBron James i njegov sin Bronny zajedno su igrali za Los Angeles Lakerse u pobjedi protiv Minnesota Timberwolvesa (110:103). Tako su 39-godišnji LeBron i 20-godišnji Bronny postali prvi igrački tandem oca i sina u istoriji NBA lige.

28. - Rodri, vezista Manchester Cityja i reprezentacije Španije, dobio je “Zlatnu loptu” za najboljeg svjetskog fudbalera u sezoni 2023.-24. godine. Drugo i treće mjesto u izboru FIFA Footbala osvojili su igrači Real Madrida - Vinícius Júnior i Jude Bellingham.

 

NOVEMBAR

17. - Utrkom u Valenciji okončano Svjetsko prvenstvo u motociklizmu. Titulu u najjačoj klasi MotoGP prvi put u karijeri osvojio je Španac Jorge Martin (Ducati), dok se drugim mjestom, nakon naslova u prethodne dvije sezone, morao zadovoljiti Italijan Francesco Bagnaia.

23. - Osvajanjem petog mjesta na Velikoj nagradi Las Vegasa, Max Vesrtappen (Red Bull) je osigurao četvrtu uzastopnu titulu prvaka svijeta u konkurenciji vozača Formule 1.

24. - Takmičenjem u Japanu okončano je Svjetsko prvenstvo u reliju (WRC). Titulu prvaka prvi put u karijeri osvojio je 36-godišnji Belgijanac Thierry Neuville (Hyundai).

 

DECEMBAR

2. - U 66. godini života preminuo je Helmut Duckadam, legendarni rumunski golman. Ušao je u fudbalsku istoriju u finalu Kupa šampiona 1986. godine, kada je u penal seriji odbranio sva četiri udarca igrača Barcelone i dao najveći doprinos pobjedi Steaue (2:0).

8. - Ekipa McLarena je prvi put nakon 26 godina postala svjetski prvak Formule 1 u poretku konstruktora (timova).

15. - U finalu Evropskog prvenstva u Beču su rukometne reprezentativke Norveške pobijedile Dansku (31:23) i osvojile 10. titulu.

 

Bosanskohercegovački sportisti u 2024. godini

 

Bosanskohercegovački sportisti u olimpijskoj godini, iako su ostali u krugu zemalja koje do sada nisu osvojili olimpijska odličja, mogu biti zadovoljni postignutim rezultatima.

Na najvećim međunarodnim takmičenjima i turnirima širom svijeta, Paraolimpijskim igrama, evropskim i svjetskim prvenstvima, kao i regionalnim takmičenjima bosanskohercegovački sportisti osvojili su brojne medalje.

U svijetu sporta ovu godinu obilježile su Olimpijske igre u Parizu na kojim je Bosnu i Hercegovinu predstavljalo pet sportaša i sportašica. Najbolji plasman zabilježila je džudistkinja Larisa Cerić, koja je u svom trećem olimpijskom nastupu osvojila sedmo mjesto u kategoriji više od 78 kg, dok je naša najveća nada Lana Pudar postigla 12. rezultat u kvalifikacijama utrke na 200 metara leptir. Iako nije ostvarila željeni plasman u Parizu, 18-godišnja Mostarka je u februaru na Svjetskom prvenstvu u Dohi ostvarila jedan od najvećih uspjeha u karijeri osvajanjem bronzane medalje u utrci na 200 metara leptir, a na Evropskom prvenstvu u Beogradu okitila se srebrom zbog čega je treći put zaredom izabrana za najbolju sportašicu naše zemlje.

Nakon Olimpijskih igara, u Parizu su uslijedile Paraolimpijske igre na kojima su bosanskohercegovački sportisti osvojili dva srebrna odličja. Očekivanoj medalji reprezentacije Bosne i Hercegovine u sjedećoj odbojci pridružio se sjajni 13-godišnji paraplivač iz Sarajeva Ismail Barlov sa osvojenim srebrom u disciplini 50 metara prsno.

Biciklistkinja Lejla Njemčević završila je svoju najbolju sezonu kao druga biciklistkinja svijeta. Između ostalog, uspjeh karijere je ostvarila na Evropskom prvenstvu u Danskoj na kojem je zauzela drugo mjesto na ravničarskoj stazi. Bila je to prva medalja u istoriji bosanskohercegovačkog biciklizma sa Evropskog prvenstva. Na utrkama Svjetskog kupa Njemčević je zauzela drugo mjesto na otvaranju sezone na utrci kupa u Češkoj Republici. Na drugoj seriji Svjetskog kupa u Francuskoj upisala je do tada najuvjerljiviju pobjedu, dok je u posljednjoj utrci Svjetskog kupa u Lake Placidu osvojila treće mjesto. U ukupnom poretku Svjetske serije najbolja bosanskohercegovačka biciklistkinja zauzela je drugo mjesto.

Njemčević je u karijeri dva puta osvajala Svjetsku maraton seriju, ove sezone osvojila je i svoju 21. titulu državne prvakinje, a upisala je ukupno četiri pobjede na UCI utrkama.

Najbolju sezonu u karijeri zabilježila je i alpska skijašica Elvedina Muzaferija. Dvadesetpetogodišnja Visočanka u ukupnom poretku Svjetskog kupa u superveleslalomu i spustu osvojila je 23. odnosno 24. mjesto, a pored toga bila je četvrta u super-G utrci Svjetskog kupa u švajcarskoj Crans Montani, gdje ju je samo 10 stotinki sekunde dijelilo od podijuma. Sjajne nastupe u prošloj sezoni Muzaferija je zaokružila i pobjedom u utrci Evropskog kupa takođe u Crans Montani, kao i nastupom u finalu Svjetskog kupa među najboljim skijašicama svijeta u austrijskom Sallbachu.

Po tradiciji, najbolje rezultate bosanskohercegovački sportisti postižu u borilačkim sportovama. Sa Evropskog prvenstva u taekwondou u Beogradu predstavnici Bosne i Hercegovine vratili su se sa tri odličja - Džejla Makaš izborila je srebro, dok su bronzani bili Ada Avdagić i najbolji sportista naše zemlje u zadnje tri godine Nedžad Husić.

Bosanskohercegovački karatista Anes Bostandžić na Evropskom seniorskom prvenstvu u Zadru osvojio je bronzu, dok je na Svjetskom prvenstvu za mlađe seniore (U21) u Veneciji izborio srebro. Uspješan nastup bosanskohercegovačkog karatea na istom takmičenju u Italiji upotpunile su Marina Kurteš i Emina Sipović osvajanjem srebrne, odnosno bronzane medalje.

Mladi bosanskohercegovački karatisti sezonu su otvorili izvanrednim nastupom na Evropeskom prvenstvu za kadete, juniore i mlađe seniore U21 u Tbilisiju. Naš tim u glavnom gradu Gruzije osvojio je četiri zlatne medalje - Ali Arnautović, u kadetskoj konkurenciji, te mlađi seniori Emina Sipović, Anes Bostandžić i Bekir Grabus.

Odlične rezultate ostvarile su juniorke Ajla i Nejra Sipović, osvajanjem srebrne i bronzane medalje u juniorskoj konkurenciji.

Džudisti i džudistkinje i u ovoj godini po rezulatima su bili u vrhu domaćeg sporta, a ovaj sport dao je i dvije olimpijke. Uz Larisu Cerić, Bosnu i Hercegovinu u Parizu uspješno je predstavljala i Aleksandra Samardžić, koja je ove godina osvojila bronzanu medalju na Grand prix turniru u Austriji, kao i zlato na Evropskom kupu u Sarajevu.

I kik bokseri se mogu pohvaliti dobrim rezultatima. Na Evropskom prvenstvu, održanom u novembru u Atini, osvojili su devet medalja -  dva srebra i sedam bronzi, a titule evropskih viceprvaka izborili su Albert Ugrinčić i Jasmina Merdić.

Najbolji bosanskohercegovački teniser Damir Džumhur takođe može biti zadovoljan nastupima u ovoj godini, koju je završio na 83. mjestu ATP liste, nakon što je osvojio četiri Cahllenger turnira u Barletti (Italija), Ostravi (Češka), Zagrebu i Maiji (Portugal). Veliki uspjeh za bosanskohercegovački ženski tenis postigla je 14-godišnja Tea Kovačević, koja je još jednom oduševila svijet tenisa osvojivši završni Masters U-16 u Monte Carlu. Nakon titule evropske prvakinje U-14, ova mlada zvijezda potvrdila je talenat savladavši starije protivnice na putu do novog trijumfa.

U ekipnim sportovima, uz reprezentaciju Bosne i Hercegovine u sjedećoj odbojici, istorijski uspjeh ostvarili su fudbaleri banjalučkog Borca, koji su izborili nastup u osmini finala UEFA Konferencijske lige, gdje ih na proljeće očekuju dueli sa ljubljanskom Olimpijom sa realnim šansama da prođu dalje i tako ponovo ispišu istoriju.

Muška košarkaška reprezentacija Bosne i Hercegovine, predvođena zvijezdom madridskog Reala Džananom Musom, na korak je do plasmana na Evropsko prventvo, nakon što je u kvalifikacijama u prepunoj Skanderiji u revanšu savladala direktnog konkurenta Hrvatsku s ubjedljivih 110:90 i tako nadoknadila zaostatak iz prvog susreta u Zagrebu od 13 poena.

Rukometaši reprezentacije Bosne i Hercegovine takođe imaju dobru priliku da četvrti put zaredom izbore nastup na Evropskom prvenstvu. U dva susreta kvalifikacija zabilježili su poraz od Islanda i pobjedu protiv Grčke i s optimizmom očekuju nastavak kvalifikacija u kojim ih u martu naredne godine očekuju odlučujući dueli sa Gruzijom.

Fudbalska reprezentacija Bosne i Hercegovine, nakon serije slabih rezultata u ovoj godini, u martu otvara novi ciklus kvalifikacija za Svjetsko prvenstvo, koje će se 2026. godine održati u Kanadi, SAD i Meksiku. Fudbaleri reprezentacije Bosne i Hercegovine igrat će u grupi s Austrijom, Rumunijom, Kiprom i San Marinom. U uvodnom susretu kvalifikacija izabranici selektora Sergeja Barbareza 21. marta gostuju u Bukureštu selekciji Rumunije.

 

Događaji iz “svijeta zabave” koji su obilježili 2024. godinu

 

Kraj godine je vrijeme sumiranja proteklog perioda te prisjećanje na događaje koji su obilježili godinu na izmaku.

Ulaskom u kalendarsku godinu zatvaramo jedan vremenski tok, a otvaramo novi. Stoga je ovo vrijeme idealno za sumiranje događaja koji su obilježili 2024. godinu.

Godinu koja je iza nas su obilježili brojni umjetnički događaji, kao i događaji iz svijeta showbiznisa. Od filmova koji su zaludjeli svjetsku javnost, turneja, te sudskih procesa.

 

Nastupi na otvaranju Olimpijskih igara

Lady Gaga pojavila se na stepenicama uz rijeku Senu na ceremoniji otvaranja Olimpijskih igara u Parizu te izvela pjesmu Zizi Jeanmaire “Mon Truc en Plumes”. Američka pjevačica zapjevala je na francuskom jeziku, a prisutne u Parizu, kao i gledaoce TV prenosa, pozdravila je riječima: “Dobro veče, dobro došli u Pariz”.

Nakon toga uslijedila je razigrana izvedba pjesme “Mon Truc en Plumes”, uz pratnju plesača na stepenicama uz rijeku Senu. Pjevačica se pojavila u crnom bodiju, štramplama i crnim štiklama, a plesači su takođe bili obučeni u crnu odjeću s dodacima perja koje im je poslužilo i za plesnu koreografiju.

Iako je u Parizu priređen spektakularni program na otvaranju Olimpijskih igara, mišljenja o pojedinim nastupima na ceremoniji otvaranja su bila podijeljena. Ali, dijelovi nastupa benda Gojira i francuske pjevačice Aye Nakamure, kao ni određeni performansi tokom ceremonije otvaranja Olimpijskih igara u Parizu nisu se svidjeli mnogima.

Gojira je ujedno i prvi metal sastav koji je nastupao u istoriji Olimpijskih igara, ali prikazivanje Marije Antoanete koja drži vlastitu glavu na početku njihovog performansa mnogi su smatrali morbidnim.

Pored najavljenih zvijezda, priređen je i svojevrsni performans koji se mnogima nije svidio te su ga nazvali cirkusom i “drag showom”. Snimci i fotografije njihovih nastupa ubrzo su se proširile društvenim mrežama uz niz negativnih reakcija.

 

Joost Klein diskvalifikovan sa Evrovizije

Predstavnik Nizozemske na Evroviziji Joost Klein privukao je pažnju nakon što se pokrio po glavi na konferenciji dok je pričala predstavnica Izraela. Joost je diskvalifikovan, a kružile su glasine da je to povezano s delegacijom Izraela. Nizozemski javni emiter je otkrio šta se zapravo desilo.

Izvođač je poslan kući nakon što ga je žena iz produkcijske ekipe prijavila švedskoj policiji da ju je zastrašivao. U izjavi organizatori muzičkog takmičenja rekli su da ne bi bilo prikladno da on nastavi sa takmičenjem dok traje pravni proces. Klein je bio među favoritima za pobjedu sa svojom pjesmom “Europapa”. Navodno je Nizozemac udario člana delegacije Izraela nakon što je ismijavao smrt njegovih roditelja.

 

Povratak Celine Dion

Na Olimpijskim igrama smo imali priliku vidjeti i povratak Celine Dion. Legendarna pjevačica se već godinama bori s neurološkom bolešću “ukočene osobe” zbog koje je jedno vrijeme izgubila i svoj prepoznatljivi glas, ali ove se godine vratila u punoj snazi. Emotivni nastup na Eiffelovom tornju su pratili milioni ljudi, a njen nedavni nastup na Elie Saab reviji nam daje do znanja kako se ova ikona ne predaje lako.

 

Godina velikih turneja

Taylor Swift je ove godine obišla cijeli svijet sa svojom Eras turnejom i postavila nedostižne rekorde po pitanju zarade i uticaja. Države gdje se održavala njena turneja u tim danima su joj redovno predavale ključeve gradova u kojima je nastupala, a Eras tour će ostati zapamćena kao jedna od najvećih turneja u istoriji. Ipak, nije prošla bez dramatičnih trenutaka, a zbog prijetnje terorističkim napadom je morala otkazati sve nastupe u Beču.

Još jedan rekord je ove godine postavila legendarna Adele. Adele in Munich, serija nastupa koje je održala u Münchenu, je privukla gotovo 800 hiljada obožavatelja, a snimke ogromnog montažnog stadiona na kojem je održavala svoje nastupe su obišle cijeli svijet.

Madonna je ove godine zaključila svoju Celebration turneju s nastupom na poznatoj Copacabana plaži u Brazilu. Da je kruna kraljice popa i dalje čvrsto na njenoj glavi dokazuje rekordan broj posjetioca njenog posljednjeg nastupa, čak 1,6 miliona!

 

Tužbe protiv Diddyja

P Diddy mogao bi se suočiti s više od 300 tužbi do početka suđenja koje je planirano za 5. maj 2025. godine. Advokat Tony Buzbee, koji zastupa navodne žrtve P Diddyja, rekao je da je njegov tim primio otprilike 3.000 poziva otkako je u oktobru pozvao potencijalne žrtve da se jave. Do sada je istaknuti advokat podnio više od 120 tužbi u ime muškaraca i žena koji optužuju slavnog muzičara za seksualno zlostavljanje i drugo nedolično ponašanje. Međutim, on predviđa da ukupan broj tužbi neće prijeći brojku od 150 zbog isteka roka za zahtjeve u određenim državama.

 

Banana Maurizia Cattelana prodana za 6,24 miliona dolara Justinu Sunu

Tržište umjetnostima bilo je klimavo cijele godine, ali to nije spriječilo kultno djelo “Komičar” Maurizija Cattelana iz 2019. godine da se proda. Zloglasna banana zalijepljena trakom na zid prodana je u novembru za nevjerovatnih 6,24 miliona dolara. Kupac je bio njujorški milijarder, poduzetnik rođen u Kini, Justin Sun, koji je bananu platio kriptovalutom koju je stvorio, TRON, u lukavom marketinškom potezu. Tržište NFT-a možda je još uvijek u zastoju, ali kriptovalute su se službeno vratile, potaknute nadama da će Trumpova administracija imati sluh za njih. Sasvim je smisleno da je Cattelanovo djelo pronašlo poklonika među kripto-braćom.

 

Jay-Z optužen za silovanje

Žena koja tvrdi da ju je 2000. godine seksualno napao Sean “Diddy” Combs izmijenila je svoju tužbu kako bi uključila navode da ju je na istoj zabavi napao i Jay-Z. Tužba je prvobitno pokrenuta protiv Combsa u oktobru, ali je žena naknadno dodala Shawna Cartera, repera i biznismena poznatog kao Jay-Z, kao optuženog u građanskoj parnici.

Žena kaže da je imala 13 godina u vrijeme kada su je navodno napali Combs i Carter na “after partyju” nakon dodjele muzičkih nagrada Video Music Awards 2000. godine. Žena tvrdi da je počela da se osjeća omamljeno nakon konzumiranja pića na zabavi te je odlutala u obližnju spavaću sobu. Žena navodi da ju je Carter prvi silovao, a potom i Combs. Žena kaže da je udarila Combsa i pobjegla sa zabave, prema izmijenjenoj tužbi.

 

Slavne svjetske ličnosti koje su nas napustile u 2024. godini

Brojne strane slavne ličnosti koje su ostavile neizbrisiv trag u svojim industrijama napustile su nas tokom 2024. godine, a njihov odlazak duboko je pogodio njihove obožavatelje širom svijeta.

Od modnih dizajnera i muzičara do glumaca i sportista, prisjetit ćemo se onih čija je smrt obilježila 2024. godinu.

Mnoge od tih ličnosti bile su ikone u svojim profesijama, a njihov rad i doprinos oblikovali su globalnu kulturu.

Legende poput Roberta Cavallija, Donalda Sutherlanda, Shannen Doherty i drugih ostavili su neizbrisiv trag u svijetu mode, filma i muzike. Njihove karijere obuhvatile su decenije, a kroz svoj rad uspjeli su inspirisati i oblikovati živote miliona ljudi širom svijeta. Smrt ovih slavnih osoba izazvala je tugu i nostalgiju među njihovim obožavateljima, ali i među kolegama koji su ih poznavali i poštovali.

Ovaj pregled posvećen je sjećanju na neke od najvažnijih stranih slavnih ličnosti koje su preminule u 2024. godini. Kroz ovaj pregled, prisjećamo se njihovih izuzetnih postignuća i uticaja koji su imali na globalnu kulturu.

 

Roberto Cavalli, italijanski modni dizajner poznat po dizajnu životinjskog uzorka, preminuo je u 83. godini života. Dizajner je preminuo 12. aprila u svom rodnom gradu Firenzi, nakon duge bolesti.

Cavalli je postao poznat široj javnosti 1970-ih godina prošlog vijeka, radio je sa zvijezdama kao što su Sophia Loren i Brigitte Bardot, a kasnije su njegove kreacije nosile i Jennifer Lopez, Kim Kardashian i druge svjetske zvijezde.

 

Donald Sutherland, kanadski glumac i zvijezda filmova uključujući “Igre gladi” i “Kuća za životinje”, preminuo je 20. juna, nakon duge bolesti u 88. godini života.

Sutherland je glumio u filmovima poput “The Dirty Dozen”, “MASH”, “Klute” i “Don't Look Now”. Probojna uloga kanadskog glumca bila je kao Hawkeye Pierce, hirurg u TV emisiji “MASH” 1970-ih godina.

 

Shannen Doherty, zvijezda TV emisije iz 1990-ih godina “Beverly Hills, 90210” preminula je 13. jula u 53. godini života.

Glumici je karcinom dojke dijagnosticiran 2015. godine, a nakon toga se podvrgnula mastektomiji i tretmanima hemoterapije i zračenja, a prema posljednjim informacijama koje je podijelila s javnosti bio je u četvrtom stadiju. O svojoj bolesti i borbi glumica je nekoliko puta govorila na Instagramu, a time je željela osvijestiti druge o važnosti odlaska na preglede. Osim toga s pratiteljima je podijelila i kako izgleda liječenje od raka.

 

Tito Jackson, najstariji brat Micahela Jacksona i jedan od osnivača popularne grupe “Black American Motown The Jackson 5”, preminuo je 15. septembra u 70. godini života.

Tito, pravog imena Toriano Adaryll Jackson, bio je američki muzičar. Bio je izvorni član grupe “Jackson 5”, a neki od njihovih hitova su “I Want You Back”, “ABC” i “I’ll Be There”...

Tokom muzičke karijere imao je tri nominacije za “Grammy” i primljen je u “Rock and Roll Hall of Fame” kao član grupe “Jackson 5”.

 

Maggie Smith, britanska glumica poznata po ulogama u filmovima “Harry Potter” i “Downton Abbey”, preminula je 27. septembra u 89. godini života.

Snimila je 60-ak filmova i 70-ak predstava, a u bogatoj karijeri osvojila je dva “Oscara”, četiri “Emmya”, tri “Zlatna globusa”, nagradu “Tony” i pet puta nagradu “BAFTA”.

Za svoj film, “The Prime of Miss Jean Brodie” je 1969. godine osvojila “Oscara”, a takođe i za film iz 1978. godine “California Suite”. Glumila je s brojnim hollywoodskim imenima, kao što su Michael Caine, Richard Burton, Elizabeth Taylor, Orson Welles...

 

Liam Payne, član globalno popularne britanske muzičke grupe “One Direction”, preminuo je nakon pada sa balkona hotela u Buenos Airesu u 31. godini života. Muzičar je pronađen mrtav na mjestu događaja 16. oktobra. Britanski mediji prenijeli su da je pjevač pao s visine od 13 metara, na plato u unutrašnjem dvorištu hotela, na mjestu gde se nalaze restoran i bazen.

 

Quincy Jones, koji je radio s muzičarima od Counta Basieja do Franka Sinatre i preoblikovao pop muziku saradnjom s Michaelom Jacksonom, preminuo je 3. novembra u 91. godini života.  Jones je bio titan industrije zabave koji je uticao na gotovo sve popularne žanrove, producirao značajne albume i zaradio rekordnih 80 nominacija za nagradu “Grammy”.

Njegov predstavnik Arnold Robinson rekao je da je preminuo u svome domu u Bel Airu, okružen svojom porodicom.

 

Isac Andic, osnivač i suvlasnik španske modne kuće Mango preminuo je u 71. godini života. On je tragično preminuo 14. decembra u nesreći na planinarenju. Sedamdesetjednogodišnji poduzetnik navodno je pao s litice visoke 150 metara dok je planinario s rodbinom u pećinama Monserrat, nedaleko od Barcelone.

 

Domaće javne ličnosti koje su nas napustile u 2024. godini

 

U protekloj godini oprostili smo se od Harisa Burine, Abdulaha Sidrana, Veljka Bulajića...

U  2024. godini napustile su nas brojne velike ličnosti koje su ostavile značajan trag u bosanskohercegovačkom društvu, ali i u regionu. Njihova postignuća u umjetnosti, nauci i društvenom angažmanu obilježila su vrijeme u kojem su živjeli, a njihova imena ostaju zabilježena u kolektivnom sjećanju. Donosimo vam pregled javnih ličnosti koje su nas napustile u protekloj godini, s kratkim osvrtom na njihov doprinos i uticaj.

 

Abdulah Sidran

U 2024. godini Bosna i Hercegovina se oprostila od jednog od svojih najvećih književnika. Njegovo djelo, duboko ukorijenjeno u bosanskohercegovačkoj stvarnosti, ostavilo je neizbrisiv trag u regionalnoj i svjetskoj književnosti.

Sidran je bio hroničar ljudske patnje i radosti, a njegovo pero ispisivalo je najvažnije stranice bosanskohercegovačkog književnog nasljeđa. Kao scenarist kultnih filmova poput “Sjećaš li se Dolly Bell?” i “Otac na službenom putu” donio je svjetsku prepoznatljivost bosanskohercegovačkoj kinematografiji.

 

Haris Burina

Istaknuti bosanskohercegovački glumac i jedan od najznačajnijih predstavnika domaće glumačke scene. Ostvario je brojne filmske i pozorišne uloge. Mnogi će ga pamtiti po ulozi u seriji “Lud zbunjen normalan”. Neki od filmova u kojima je Haris glumio su “Otac na službenom putu”, “Operacija Cartier”, “Tata i zetovi”, “Nafaka”, “Kuduz” i “Go West”.

 

Enes Duraković

Jedan od najznačajnijih bosanskohercegovačkih istoričara književnosti, esejist, književni kritičar i antologičar. Radio je i kao redovni profesor na Odsjeku za književnost naroda Bosne i Hercegovine na Filozofskom fakultetu UNSA. Duraković je bio jedan od obnovitelja KDM Preporod, član Izvršnog odbora Vijeća Kongresa bošnjačkih intelektualaca, svojevremeno i ministar obrazovanja, nauke, kulture i sporta u Vladi Federacije Bosne i Hercegovine.

 

Veljko Bulajić

Legendarni filmski režiser koji je trajno oblikovao jugoslavensku kinematografiju. Četiri najgledanija jugoslavenska filma svih vremena režirao je Bulajić. Najviše će ga se pamtiti po filmovima “Bitka na Neretvi” i “Kozara”. Iako nije rođen u Bosni i Hercegovini, ostavio je veliki trag u našoj državi.

 

Nijaz Alispahić

Bosanskohercegovački književnik i dramaturg. Djela su mu prevođena na više jezika, višestruko je nagrađivan za svoj rad. Od 1978. godine radio je kao dramaturg Narodnog pozorišta u Tuzli te je bio bosanskohercegovački dramaturg s najdužim iskustvom.

 

Dževad Jahić

Bio je najznačajniji bosanskohercegovački lingvista i član Bošnjačke akademije nauka i umjetnosti. Područja Jahićevog naučnog zanimanja bila su dijalektologija, istorija jezika, sociolingvistika.

 

Husein Oručević

Društveni i kulturni aktivista, radijski novinar i politolog. Bio je direktor OKC-a “Abrašević”, kao i počasni konzul Republike Poljske u Mostaru.

 

Slavo Kukić

         Sociolog i britki analitičar bosanskohercegovačkog društva preminuo je 7. avgusta. Čitav radni vijek bio je angažiran i u društvenom i ekonomskom životu Bosne i Hercegovina. Kukić će ostati upamćen kao patriota britkog jezika koji je hvalio kad je trebalo, a još glasnije kudio, takođe kad je trebalo.